2025 წლის 17 დეკემბერს თბილისში, რუსთაველის გამზირზე, ტროტუარზე გამართული აქციის რამდენიმე მონაწილის წინააღმდეგ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის საქმეზე სასამართლო წარმოება დაიწყო. მათ ბრალი ედებათ „ადამიანთა გადაადგილებისთვის ხელის შეშლაში“, რისთვისაც საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 174¹-ე მუხლის მე-10 პუნქტია გამოყენებული. ეს შემთხვევა განიხილება, როგორც ახალი, გამკაცრებული კანონმდებლობის პირველი პირდაპირი აღსრულება, რომელიც საპროტესტო შეზღუდვებს ფეხით მოსიარულეთა ზონებზეც ავრცელებს. აღნიშნულ პირებს ადმინისტრაციული დაკავება, 15 დღემდე ვადით, ემუქრებათ, ხოლო მათი სასამართლო სხდომები 2025 წლის 25 და 26 დეკემბერსაა დანიშნული. აღნიშნული მოვლენა ქმნის მნიშვნელოვან პრეცედენტს ქვეყანაში საპროტესტო აქტივობების რეგულირების პრაქტიკაში და ყურადღებას ამახვილებს კანონმდებლობის ცვლილებებით გამოწვეულ ახალ გამოწვევებზე, განსაკუთრებით შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლების კონტექსტში.
ტროტუარზე გამართული აქცია და საპროცესო დაწყების მიზეზები
ინფორმაციით, 2025 წლის 17 დეკემბერს თბილისის ცენტრში, რუსთაველის გამზირზე მიმდინარე აქციისას, მონაწილეები ტროტუარზე იყვნენ განლაგებული. რუსთაველის გამზირი საქართველოში საპროტესტო შეკრებების ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს ადგილად არის მიჩნეული, სადაც ისტორიულად მრავალი დემონსტრაცია გამართულა როგორც სავალ ნაწილზე, ასევე ფეხით მოსიარულეთა სივრცეებში. პოლიციის ანგარიშების თანახმად, სწორედ მომიტინგეების ტროტუარზე დგომამ და მათმა აქტივობამ შეაფერხა ფეხით მოსიარულეთა თავისუფალი გადაადგილება და საზოგადოებრივი სივრცის გამოყენება. წყაროების მიხედვით, აქციის მონაწილეები, სავარაუდოდ, მისალმებებს უცვლიდნენ გამზირზე მოძრავ მძღოლებს, რაც მშვიდობიანი პროტესტის ერთ-ერთი გავრცელებული ფორმაა. მიუხედავად ამისა, ეს ქმედება, არსებული სამართლებრივი ნორმების საფუძველზე, აღქმული იქნა, როგორც ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა, რასაც შედეგად სასამართლოში დაბარება მოჰყვა. რამდენიმე მომიტინგემ უკვე დაადასტურა, რომ ქალაქის სასამართლოდან შესაბამისი შეტყობინებები მიიღო, სადაც მითითებულია მათ წინააღმდეგ დაწყებული პროცედურები „ადამიანთა გადაადგილების ხელის შეშლის“ ბრალდებით.
კანონმდებლობის გაფართოებული რეგულაციები: 174¹-ე მუხლის მე-10 პუნქტი
საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსში შეტანილი ცვლილებები, რომელთა საფუძველზეც აღნიშნული წარმოება დაიწყო, არსებითად აფართოებს საპროტესტო აქციების დროს დაწესებულ შეზღუდვებს. კერძოდ, კოდექსის 174¹-ე მუხლის მე-10 პუნქტი ადმინისტრაციული სანქციების დაწესებას ითვალისწინებს ისეთი ქმედებებისთვის, რომლებიც ხელს უშლის ადამიანთა თავისუფალ გადაადგილებას არა მხოლოდ სავალ ნაწილზე, არამედ ფეხით მოსიარულეთა სივრცეებში – ტროტუარებზე, საფეხმავლო ბილიკებსა და მოედნებზე. ამ ცვლილებების მიზანი, როგორც წესი, საზოგადოებრივი წესრიგისა და მოძრაობის უსაფრთხოების დაცვის სტანდარტების გამკაცრებაა, თუმცა მისი გამოყენება ტროტუარზე მშვიდობიანად მდგარი მომიტინგეების წინააღმდეგ, ამ დრომდე, არ ყოფილა დაფიქსირებული, რაც ამ კონკრეტულ შემთხვევას განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს. ახალი რეგულაციები, თავისი არსით, პოტენციურად ზღუდავს როგორც სპონტანური, ასევე დაგეგმილი საზოგადოებრივი შეკრებების შესაძლებლობებს ქალაქის ურბანული სივრცის მნიშვნელოვან ნაწილებში. ეს მიდგომა უქმნის ახალ ჩარჩოებს პროტესტის გამოხატვის ფორმებსა და ადგილებს, რაც ადრე შედარებით ნაკლებად რეგულირებულ ზონებად ითვლებოდა.
მოსალოდნელი სამართლებრივი სანქციები და სასამართლო პროცედურები
იმ მომიტინგეებს, რომელთა წინააღმდეგაც ადმინისტრაციული წარმოება დაიწყო, კანონმდებლობით გათვალისწინებული სერიოზული სანქციები ემუქრებათ. საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსი ასეთი ტიპის დარღვევისთვის ადმინისტრაციული დაკავების 15-დღიან ვადას ითვალისწინებს. ადმინისტრაციული დაკავება ერთ-ერთი ყველაზე მკაცრი ზომაა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა შორის და მისი გამოყენება საზოგადოებრივი შეკრების კონტექსტში განსაკუთრებულ ყურადღებას იპყრობს იურიდიული საზოგადოებისა და სამოქალაქო აქტივისტების მხრიდან. სასამართლო პროცესი, რომელიც ამ საქმეზე 2025 წლის 25 და 26 დეკემბერს თბილისის საქალაქო სასამართლოში გაიმართება, გადაწყვეტს თითოეული მონაწილის ბედს. სასამართლომ უნდა დაადგინოს, ნამდვილად შეუშალა თუ არა ხელი მომიტინგეების ქმედებამ ადამიანთა გადაადგილებას და რამდენად შეესაბამება ეს არსებულ კანონმდებლობასა და პროპორციულობის პრინციპებს. ადმინისტრაციული წარმოების დაწყება და მოსალოდნელი სასამართლო პროცესები ქმნის ახალ გამოწვევებს სამოქალაქო აქტივისტებისთვის, რომლებიც მანამდე ტროტუარებს აქტიურად იყენებდნენ პროტესტის გამოსახატავად, სავალი ნაწილისგან განსხვავებით.
მომიტინგეების შეფასებები და რეაქციები: „რეპრესიების ახალი ტალღა“
აქციის მონაწილეებმა, რომელთა წინააღმდეგაც აღნიშნული წარმოება დაიწყო, უკვე გააკეთეს მკაფიო განცხადებები ამ მოვლენებთან დაკავშირებით. ერთ-ერთმა მომიტინგემ, ანი ახმეტელმა, სოციალურ ქსელში გაავრცელა ინფორმაცია, რომ 2025 წლის 24 დეკემბერს მან ზარი მიიღო თბილისის საქალაქო სასამართლოდან, სადაც მას ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 174¹-ე მუხლის მე-10 პუნქტის დარღვევა ედება ბრალად. ახმეტელის განცხადებით, ეს არის „დაშინებისა და რეპრესიების ახალი ტალღის დასაწყისი“, რაც ასახავს აქტივისტების ნაწილის სერიოზულ შეშფოთებას კანონის ახალი აღსრულების პრაქტიკასთან დაკავშირებით. მან ასევე გამოაქვეყნა პოლიციის ანგარიშის ასლები, რითაც დოკუმენტურად დაადასტურა მის წინააღმდეგ დაწყებული პროცედურები. ეს განცხადებები მნიშვნელოვანია საზოგადოებრივი რეაქციის კონტექსტში, რადგან ისინი წარმოაჩენენ იმ შიშსა და შეშფოთებას, რაც ახალი რეგულაციების ამგვარმა გამოყენებამ გამოიწვია შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლების გარანტიების კუთხით. აქტივისტები ხაზს უსვამენ, რომ ეს შემთხვევა, შესაძლოა, იყოს უფრო ფართომასშტაბიანი ზომების დასაწყისი.
შეკრების თავისუფლება და საპროტესტო კულტურაზე მოსალოდნელი გავლენა
ტროტუარზე გამართული აქციის მონაწილეების წინააღმდეგ დაწყებულმა ამ ადმინისტრაციულმა წარმოებამ შესაძლოა მნიშვნელოვანი გავლენა იქონიოს საქართველოს საპროტესტო კულტურაზე და შეკრების თავისუფლების რეალიზაციაზე. ახალი რეგულაციების მკაცრი აღსრულება, განსაკუთრებით ფეხით მოსიარულეთა ზონებში, ქმნის პრეცედენტს, რომელმაც შესაძლოა შეცვალოს საქართველოში აქციების დაგეგმვისა და ჩატარების არსებული ფორმები. მომავალში აქციის ორგანიზატორებსა და მონაწილეებს მოუწევთ განსაკუთრებული ყურადღება მიაქციონ საზოგადოებრივი სივრცის, მათ შორის ტროტუარების, გამოყენების წესებს, რათა თავიდან აიცილონ შესაძლო ადმინისტრაციული სანქციები. ეს შემთხვევა ხაზს უსვამს სახელმწიფოს მხრიდან საზოგადოებრივი შეკრების უფლების რეგულირების მიდგომების ცვლილებას და მის აღსრულებას, რაც დემოკრატიული საზოგადოებისთვის ფუნდამენტური უფლების, გამოხატვის თავისუფლების, პრაქტიკულ განხორციელებაზე პირდაპირ გავლენას ახდენს. ეს პრეცედენტი ასევე აყენებს კითხვებს კანონის პროპორციულ გამოყენებასა და მისი ინტერპრეტაციის ფარგლებზე, რადგან საზოგადოებრივი შეკრებები ხშირად სპონტანურ ხასიათს ატარებს და წინასწარი ნებართვის გარეშეც შესაძლებელია.
დასკვნა: საპროტესტო მოძრაობებთან მიმართებაში ახალი ფაზის დასაწყისი
2025 წლის 17 დეკემბერს ტროტუარზე გამართული აქციის მონაწილეების წინააღმდეგ დაწყებული ადმინისტრაციული წარმოება, სასამართლო სხდომებით 2025 წლის 25 და 26 დეკემბერს, მიუთითებს საპროტესტო აქციებთან დაკავშირებული კანონმდებლობის აღსრულების ახალ ფაზაზე საქართველოში. ეს არის პირველი შემთხვევა, როდესაც ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის გამკაცრებული მუხლი, რომელიც ფეხით მოსიარულეთა გადაადგილებისთვის ხელის შეშლას გულისხმობს, პირდაპირ გამოიყენება ტროტუარზე მდგარი აქციის მონაწილეების მიმართ. აღნიშნული მოვლენა ქმნის მნიშვნელოვან პრეცედენტს და საჭიროებს მუდმივ მონიტორინგს, რათა შეფასდეს მისი გრძელვადიანი გავლენა შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლებაზე საქართველოში. მომავალი სასამართლო გადაწყვეტილებები განსაზღვრავს, თუ როგორ მოხდება ახალი რეგულაციების ინტერპრეტაცია და აღსრულება საზოგადოებრივი პროტესტის კონტექსტში, რაც არსებითად შეცვლის აქტივისტების მოქმედების არეალს და შესაძლოა, გავლენა იქონიოს სამოქალაქო აქტივიზმის ხასიათზე ქვეყანაში. ამასთან, ყურადღება გამახვილდება იმაზე, თუ რამდენად ეფექტიანად შეძლებს სასამართლო ბალანსის დაცვას საზოგადოებრივი წესრიგის ინტერესებსა და შეკრების კონსტიტუციურ უფლებას შორის.
