2023 წლის ოქტომბერში, ისრაელ-ლიბანის საზღვართან მომხდარი ინციდენტის შედეგად, სადაც საერთაშორისო ჟურნალისტების ჯგუფი მუშაობდა, ამერიკელი AFP ოპერატორი დილან კოლინზი დაშავდა. კოლინზი, რომელიც სამხრეთ ლიბანში, სოფელ ალმა ალ-შააბთან ახლოს, ისრაელის საზღვართან ახლოს სამხედრო აქტივობას აკვირდებოდა და ვიდეოფირირებაში იღებდა კვამლის სვეტს, მოულოდნელად ისრაელის ჭურვის ჩამოვარდნის ეპიცენტრში აღმოჩნდა. ინციდენტის შემდეგ, რომელსაც ერთი ჟურნალისტის სიცოცხლე ემსხვერპლა და ექვსი დაშავდა, კოლინზი აქტიურად ითხოვს ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობისგან პასუხებს მომხდარის თაობაზე.
ინციდენტის დეტალები და მისი რეგიონული კონტექსტი
მომხდარი მოვლენა 2023 წლის 13 ოქტომბერს დაფიქსირდა, ჰამასის მიერ ღაზას სექტორიდან ისრაელზე მასშტაბური თავდასხმის შემდგომი პერიოდის კვალდაკვალ. რეგიონში დაძაბულობა უკიდურესად ესკალდა, რასაც მოჰყვა ლიბანური შეიარაღებული დაჯგუფების, „ჰეზბოლას“ მიერ, სოლიდარობის ნიშნად პალესტინელებთან, ისრაელის მიმართულებით რაკეტების გაშვება ლიბანის ჩრდილოეთიდან. ამ ფონზე, დილან კოლინზი და ექვსი სხვა ჟურნალისტი აშუქებდნენ სამხედრო აქტივობას ლიბან-ისრაელის საზღვრის გასწვრივ, ცდილობდნენ რა საზოგადოებისთვის მიეწოდებინათ უშუალო ინფორმაცია კონფლიქტის ზონიდან. სწორედ ამ კრიტიკულ მომენტში მოხდა ისრაელის ჭურვის ჩამოვარდნა, რამაც ჟურნალისტთა ჯგუფი შეიწირა და დააზიანა. კოლინზმა მიიღო ფიზიკური დაზიანებები, რაც მისი პროფესიული საქმიანობისას დაუცველობის ნათელი მაგალითი გახდა.
ჟურნალისტების უსაფრთხოება კონფლიქტის ზონებში
ჟურნალისტთა დაშავების ეს შემთხვევა კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს იმ კრიტიკულ საფრთხეებს, რომლებსაც მედიის წარმომადგენლები აწყდებიან კონფლიქტურ რეგიონებში მუშაობისას. ომის ზონებში მომუშავე ჟურნალისტები ხშირად ხდებიან შეიარაღებული დაპირისპირების მსხვერპლნი, მიუხედავად მათი ნეიტრალური სტატუსისა და საერთაშორისო კანონმდებლობით დაცული უფლებებისა. მათი ამოცანაა, მიაწოდონ საზოგადოებას ობიექტური ინფორმაცია, რაც სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია შეიარაღებული კონფლიქტების გამჭვირვალობისა და საზოგადოებრივი ინფორმირებულობისთვის. ლიბანის საზღვარზე მომხდარი ინციდენტი შეკითხვებს აჩენს ჟურნალისტების დაცვის მექანიზმების ეფექტურობასთან დაკავშირებით.
დილან კოლინზის მოთხოვნები ვაშინგტონისადმი
დილან კოლინზის მიმართვა ამერიკის შეერთებული შტატების მთავრობისადმი მნიშვნელოვან პრეცედენტს ქმნის. როგორც ამერიკის მოქალაქე, რომელიც საზღვარგარეთ პროფესიული მოვალეობის შესრულებისას დაშავდა მოკავშირე ქვეყნის სამხედრო მოქმედების შედეგად, კოლინზი მოითხოვს არა მხოლოდ სამართლიანობას, არამედ გამჭვირვალობასაც. მისი მოთხოვნა გულისხმობს ინციდენტის საფუძვლიან გამოძიებას, რათა დადგინდეს პასუხისმგებელი პირები და მიღებულ იქნას სათანადო ზომები მსგავსი შემთხვევების თავიდან ასაცილებლად მომავალში. ეს მოთხოვნა ასევე აჩენს კითხვებს აშშ-ის საგარეო პოლიტიკისა და მოკავშირეებთან ურთიერთობების კონტექსტში, განსაკუთრებით იმ შემთხვევებში, როდესაც მათი ქმედებები ამერიკის მოქალაქეების სიცოცხლესა და ჯანმრთელობას საფრთხეს უქმნის.
საერთაშორისო რეაგირების აუცილებლობა
ამგვარი ინციდენტები ხაზს უსვამს საერთაშორისო საზოგადოებისა და უფლებადამცველი ორგანიზაციების როლს ჟურნალისტების დაცვის საქმეში. აუცილებელია, რომ მოხდეს ყველა ასეთი შემთხვევის დეტალური შესწავლა და დამნაშავეები მიეცნენ პასუხისგებაში. საერთაშორისო კანონმდებლობა ნათლად არეგულირებს ჟურნალისტების, როგორც არაკომბატანტების, სტატუსს შეიარაღებული კონფლიქტების დროს და მათ დაცვას უზრუნველყოფს. კოლინზის შემთხვევა მიანიშნებს იმაზე, რომ ეს ნორმები ხშირად ირღვევა და საჭიროა უფრო ეფექტური მექანიზმები მათი აღსრულებისთვის. დიპლომატიური არხებით ზეწოლა და საჯარო მოთხოვნები, როგორც კოლინზის შემთხვევაში, შეიძლება გახდეს მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტი ამ მიზნის მისაღწევად.
დილან კოლინზის საქმე არ არის მხოლოდ ინდივიდუალური ტრაგედია, არამედ ის სიმბოლოა ყველა იმ ჟურნალისტის ბრძოლისა, რომლებიც საკუთარი სიცოცხლის რისკის ფასად ცდილობენ საზოგადოებას მიაწოდონ სიმართლე კონფლიქტის ზონებიდან. მისი მოთხოვნა პასუხების თაობაზე ვაშინგტონიდან, წარმოადგენს მოწოდებას ანგარიშვალდებულებისკენ და ჟურნალისტების უსაფრთხოების უზრუნველყოფისკენ მსოფლიო მასშტაბით. ამ ინციდენტს შეუძლია გავლენა მოახდინოს მომავალ დიპლომატიურ ურთიერთობებზე და გაამძაფროს დისკუსია საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის დაცვის აუცილებლობაზე კონფლიქტების დროს.
