ამერიკის შეერთებულ შტატებში, 2025 წლის 22 დეკემბერს, ოცდაერთმა შტატმა და კოლუმბიის ოლქმა ერთობლივი სარჩელი შეიტანა ტრამპის ადმინისტრაციის წინააღმდეგ. დავის მთავარი საგანია მომხმარებელთა ფინანსური დაცვის ბიუროს (CFPB) დაფინანსების შეწყვეტის მცდელობა, რასაც, სააგენტოს განცხადებით, მისი სრული გაჩერება მოჰყვება უახლოეს კვირებში. ეს სამართლებრივი ნაბიჯი ხაზს უსვამს მზარდ დაძაბულობას ფედერალურ სააგენტოებსა და ადმინისტრაციას შორის, განსაკუთრებით კი იმ უწყებების მიმართ, რომლებსაც დამოუკიდებელი მუშაობის მანდატი აქვთ. მომხმარებელთა ფინანსური დაცვის ბიურო არის საკვანძო რეგულატორი, რომლის ფუნქციაც ამერიკელი მომხმარებლების დაცვაა ფინანსური თაღლითობისა და არაკეთილსინდისიერი პრაქტიკისგან.
საკვანძო უწყების ფინანსური დავა
მომხმარებელთა ფინანსური დაცვის ბიურო, რომელიც 2010 წელს შეიქმნა, უნიკალური სადაფინანსო სტრუქტურით გამოირჩევა. სხვა ფედერალური უწყებებისგან განსხვავებით, CFPB-ის ბიუჯეტი პირდაპირ არ არის დამოკიდებული კონგრესის ყოველწლიურ ასიგნებებზე. მისი დაფინანსება ხდება ფედერალური რეზერვის შემოსავლებიდან, რაც მიზნად ისახავს უზრუნველყოს სააგენტოს პოლიტიკური ნეიტრალიტეტი და შეუზღუდავი შესაძლებლობა, იმოქმედოს მომხმარებელთა საუკეთესო ინტერესების შესაბამისად, ყოველგვარი პოლიტიკური ზეწოლის გარეშე. სწორედ ეს მექანიზმი იყო მისი დამოუკიდებლობის მთავარი გარანტი. თუმცა, დღეს ეს ფუნდამენტური პრინციპი კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას.
მიმდინარე დავის ცენტრში დგას CFPB-ის მოქმედი დირექტორის, რასელ ვოტსის გადაწყვეტილება, უარი თქვას ფედერალური რეზერვიდან გამოყოფილ თანხებზე. ეს ნაბიჯი ქმნის უპრეცედენტო სიტუაციას, სადაც თავად სააგენტო, თავისი ხელმძღვანელის მითითებით, უარს ამბობს საკუთარ ფუნქციონირებისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან რესურსზე. ვოტსის ადმინისტრაციის განცხადებით, კანონი, რომელმაც CFPB დააარსა, ითვალისწინებს, რომ სააგენტომ დაფინანსება უნდა მიიღოს ფედერალური რეზერვის „კომბინირებული შემოსავლებიდან“, რასაც მისი გუნდი განსხვავებულად ინტერპრეტირებს.
სახელმწიფოების კოალიციის არგუმენტები
სარჩელის შეტანისას, 21-მა შტატმა და კოლუმბიის ოლქმა ხაზი გაუსვა CFPB-ის გადამწყვეტ როლს ამერიკული ეკონომიკის სტაბილურობაში და მომხმარებელთა უფლებების დაცვაში. მათი არგუმენტაციით, სააგენტოს დაფინანსების შეწყვეტა გამოიწვევს გამოუსწორებელ ზიანს რიგითი მოქალაქეებისთვის, ვინაიდან CFPB-ის უფლებამოსილება ვრცელდება ფინანსური პროდუქტების ფართო სპექტრზე, მათ შორის, იპოთეკურ სესხებზე, საკრედიტო ბარათებზე, სტუდენტურ სესხებზე და სხვა. შტატები აღნიშნავენ, რომ სააგენტოს ეფექტური ფუნქციონირება უზრუნველყოფს სამართლიან და გამჭვირვალე ფინანსურ ბაზარს, იცავს მომხმარებლებს მტაცებლური პრაქტიკისგან და ხელს უწყობს ეკონომიკურ სტაბილურობას.
კოალიციის წარმომადგენლების თქმით, ტრამპის ადმინისტრაციის ქმედებები, რომელიც მიზნად ისახავს CFPB-ის ფინანსურად დასუსტებას, ეწინააღმდეგება სააგენტოს დამაარსებელი კანონის სულისკვეთებას და პირდაპირ საფრთხეს უქმნის მის დამოუკიდებელ მისიას. შტატები მოითხოვენ სასამართლოსგან, აღკვეთოს დაფინანსების შეჩერების მცდელობა და უზრუნველყოს, რომ CFPB-მ შეძლოს გააგრძელოს თავისი მანდატის შესრულება სრულფასოვნად. ეს სარჩელი წარმოადგენს გაფრთხილებას იმის შესახებ, რომ ფედერალური რეგულატორების დამოუკიდებლობის ხელყოფა არ დარჩება რეაგირების გარეშე.
CFPB-ის პოზიცია და ადმინისტრაციის ხედვა
მომხმარებელთა ფინანსური დაცვის ბიუროს მოქმედი ხელმძღვანელობის მიერ ფედერალური რეზერვიდან თანხების მიღებაზე უარის თქმა ემყარება კანონის განსხვავებულ ინტერპრეტაციას. ბიურო ამტკიცებს, რომ კანონმდებლობა ნათლად მიუთითებს, რომ დაფინანსება უნდა მომდინარეობდეს ფედერალური რეზერვის „კომბინირებული შემოსავლებიდან“, რაც, მათი განმარტებით, არ ნიშნავს უშუალოდ ფედერალური რეზერვის მიერ გამოყოფილ ნებისმიერ თანხას, არამედ მის სპეციფიკურ კატეგორიას. ეს არგუმენტი შესაძლოა იყოს მცდელობა, გაამართლოს გადაწყვეტილება, რომელიც, კრიტიკოსების აზრით, მიზნად ისახავს სააგენტოს როლის შესუსტებას და მისი რეგულატორული ძალაუფლების შემცირებას.
ტრამპის ადმინისტრაციის პერიოდში, ფინანსური რეგულაციების შესუსტება და ფედერალური უწყებების კონტროლის გამკაცრება ხშირად იყო დღის წესრიგში. მიუხედავად იმისა, რომ წყაროში ნახსენები „DOGE mindset“ კონკრეტულად არ არის განმარტებული, ის შეიძლება მიუთითებდეს ადმინისტრაციის ზოგად ხედვაზე, რომელიც ცდილობს ნაკლები სახელმწიფო რეგულაციებით შეზღუდოს ბიზნესი და შეცვალოს სააგენტოების დაფინანსების მექანიზმები, რათა უფრო მეტი კონტროლი მოიპოვოს მათზე. CFPB-ის დაფინანსების გარშემო არსებული დავა ამ უფრო ფართო პოლიტიკური ნარატივის ნაწილია, სადაც დამოუკიდებელი უწყებების ავტონომია ხშირად დებატების საგანი ხდება.
სამართლებრივი და პოლიტიკური შედეგები
ამ მასშტაბის სარჩელს, რომელიც ეხება ფედერალური სააგენტოს დაფინანსებას, შეიძლება ჰქონდეს ფართო სამართლებრივი და პოლიტიკური შედეგები. სასამართლოს გადაწყვეტილება განსაზღვრავს არა მხოლოდ CFPB-ის უახლოეს მომავალს, არამედ შექმნის პრეცედენტს სხვა დამოუკიდებელი რეგულატორული ორგანოებისთვისაც. თუ სასამართლო დააკმაყოფილებს შტატების მოთხოვნას, ეს გაამყარებს CFPB-ის დამოუკიდებლობას და დაფინანსების არსებულ მოდელს. თუმცა, თუკი ადმინისტრაციის პოზიცია გაიმარჯვებს, ამან შესაძლოა გზა გაუხსნას სხვა სააგენტოების დაფინანსების მოდელების გადახედვასაც, რაც შეასუსტებს მათ დამოუკიდებლობას და გაზრდის პოლიტიკურ კონტროლს.
ფინანსური მომსახურების სფეროში მომხმარებელთა დაცვა აშშ-ში ისედაც რთული და მრავალშრიანი საკითხია. CFPB-ის როლი გადამწყვეტია, რათა უზრუნველყოფილი იყოს, რომ ბანკები, კრედიტორები და სხვა ფინანსური ინსტიტუტები მოქმედებენ სამართლიანად და კანონის ფარგლებში. მისი მუშაობის შეფერხება, თუნდაც დროებით, რისკის ქვეშ დააყენებს მილიონობით ამერიკელი მომხმარებლის ინტერესებს, რადგან შემცირდება სააგენტოს შესაძლებლობა, გამოიძიოს საჩივრები, დააწესოს სანქციები და განახორციელოს ზედამხედველობა. ეს დავა არის არა მხოლოდ ბიუროკრატიული შეტაკება, არამედ ბრძოლა ფინანსური სტაბილურობისა და მოქალაქეთა უფლებებისთვის.
დასკვნის სახით, ოცდაერთი შტატისა და კოლუმბიის ოლქის მიერ შეტანილი სარჩელი, რომელიც მიზნად ისახავს მომხმარებელთა ფინანსური დაცვის ბიუროს დაფინანსების შენარჩუნებას, არის მნიშვნელოვანი სამართლებრივი დაპირისპირება ამერიკის შეერთებულ შტატებში. ამ დავაში იკვეთება არა მხოლოდ კონკრეტული სააგენტოს ბედი, არამედ უფრო ფართო საკითხები, როგორიცაა ფედერალური რეგულატორების დამოუკიდებლობა, ადმინისტრაციული კონტროლის საზღვრები და, საბოლოო ჯამში, ამერიკელი მომხმარებლების დაცვის ხარისხი. სასამართლოს გადაწყვეტილება ამ საქმეზე მნიშვნელოვან გავლენას მოახდენს მომავალში ანალოგიურ სიტუაციებზე და განსაზღვრავს, თუ რამდენად ძლიერი დარჩება ის ინსტიტუციური ბარიერები, რომლებიც მიზნად ისახავს სააგენტოების პოლიტიკური გავლენისგან დაცვას.
