2025 წლის 19 დეკემბერს, ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა ბრძანება გასცა მწვანე ბარათის ლატარიის პროგრამის დროებით შეჩერების შესახებ. გადაწყვეტილება მიღებულ იქნა ბრაუნის უნივერსიტეტსა და მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიურ ინსტიტუტში (MIT) ბოლოდროინდელი ინციდენტების, კერძოდ, სროლების შედეგად. შიდა უსაფრთხოების მდივანმა კრისტი ნოემმა სოციალურ პლატფორმა X-ზე განაცხადა, რომ პრეზიდენტის მითითებით, მან აშშ-ის მოქალაქეობისა და იმიგრაციის სამსახურებს დაავალა პროგრამის შეჩერება. ეჭვმიტანილი, 48 წლის პორტუგალიის მოქალაქე კლაუდიო ნევეშ ვალენტე, ამ პროგრამით ჩავიდა ქვეყანაში, რამაც უსაფრთხოების პოლიტიკის გადახედვის აუცილებლობა წარმოშვა.
პროგრამის შეჩერების მიზეზები და ოფიციალური რეაქცია
პრეზიდენტ ტრამპის გადაწყვეტილება პირდაპირ უკავშირდება იმ ტრაგიკულ მოვლენებს, რომლებიც ბრაუნის უნივერსიტეტსა და მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიურ ინსტიტუტში (MIT) განვითარდა. სწორედ ამ ინციდენტებში სავარაუდო დამნაშავე, კლაუდიო ნევეშ ვალენტე, მწვანე ბარათის ლატარიის პროგრამის მეშვეობით იყო ამერიკის შეერთებულ შტატებში ჩასული. შიდა უსაფრთხოების მდივანმა კრისტი ნოემმა მკაცრად დაგმო მომხდარი და განაცხადა: „ამ საზარელ ინდივიდს არასოდეს უნდა მიეცა უფლება, შემოსულიყო ჩვენს ქვეყანაში.“ ეს განცხადება ხაზს უსვამს ადმინისტრაციის მთავარ მოტივს, უზრუნველყოს ეროვნული უსაფრთხოება და თავიდან აიცილოს მსგავსი ტრაგედიები მომავალში. ლატარიის პროგრამა, რომელიც მიზნად ისახავს აშშ-ის მოსახლეობის მრავალფეროვნების გაზრდას, ხშირად იყო კრიტიკის ობიექტი უსაფრთხოების მხრივ არსებული სავარაუდო ხარვეზების გამო. ახალი ინციდენტი კი ამ კრიტიკას ახალ იმპულსს აძლევს და პოლიტიკის გადასინჯვის აუცილებლობას აყენებს დღის წესრიგში.
მწვანე ბარათის ლატარიის პროგრამა: ისტორია და დანიშნულება
მწვანე ბარათის ლატარიის პროგრამა, ოფიციალურად ცნობილი როგორც Diversity Immigrant Visa Program, 1990 წლის საიმიგრაციო აქტის საფუძველზე შეიქმნა. მისი მთავარი მიზანია შეერთებული შტატების მოსახლეობის დემოგრაფიული მრავალფეროვნების შენარჩუნება იმ ქვეყნებიდან იმიგრანტების მოზიდვით, საიდანაც იმიგრაციის მაჩვენებელი ისტორიულად დაბალია. პროგრამის ფარგლებში, ყოველწლიურად დაახლოებით 50,000 სავიზო კვოტა ნაწილდება შემთხვევითი შერჩევის პრინციპით. მონაწილეობის მისაღებად განმცხადებლები უნდა აკმაყოფილებდნენ გარკვეულ საგანმანათლებლო ან სამუშაო გამოცდილების მოთხოვნებს. წლების განმავლობაში ეს პროგრამა როგორც მხარდაჭერის, ისე კრიტიკის საგანი იყო. მომხრეები ხაზს უსვამენ მის როლს ამერიკის „დნობის ქვაბის“ იდეის განმტკიცებაში, ხოლო კრიტიკოსები უსაფრთხოების პოტენციურ რისკებსა და პროგრამის ეფექტურობას კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებენ. პრეზიდენტ ტრამპის ადმინისტრაცია წინა წლებშიც გამოხატავდა შეშფოთებას პროგრამის მიმართ და არაერთხელ მოითხოვდა მის გაუქმებას.
უსაფრთხოების დებატები და იმიგრაციული პოლიტიკა
მწვანე ბარათის ლატარიის შეჩერება კიდევ ერთხელ აჩვენებს, თუ რამდენად მწვავეა აშშ-ში უსაფრთხოებასა და იმიგრაციულ პოლიტიკას შორის არსებული დებატები. წინა წლებშიც, ტერორისტული აქტების ან სხვა ძალადობრივი ინციდენტების შემდეგ, საიმიგრაციო პროგრამები ხშირად ხდებოდა გადასინჯვის ან შეჩერების ობიექტი. ადმინისტრაციის პოზიცია, რომელიც ხშირად უსაფრთხოებას პრიორიტეტულად მიიჩნევს მრავალფეროვნების ხელშეწყობასთან შედარებით, აისახება მსგავს გადაწყვეტილებებში. ამჟამინდელი მოვლენები განამტკიცებს იმ არგუმენტებს, რომლებსაც კონსერვატიული ფრთის წარმომადგენლები წლების განმავლობაში აჟღერებდნენ ლატარიის პროგრამის გაუქმებასთან დაკავშირებით. მათი აზრით, შემთხვევითი შერჩევის პრინციპი ვერ უზრუნველყოფს სათანადო შემოწმებას და ზრდის ეროვნული უსაფრთხოების რისკებს. ამასთან, დებატები გრძელდება იმაზე, თუ როგორ უნდა დაიბალანსოს ქვეყნის საზღვრების დაცვა და ლეგიტიმური იმიგრაციისთვის გზების შექმნა, რათა არ დაზიანდეს ამერიკის ეკონომიკური და კულტურული განვითარება.
სავარაუდო დამნაშავის პროფილი და მოვლენების ქრონოლოგია
ბრაუნის უნივერსიტეტსა და MIT-ში მომხდარი სროლების ეჭვმიტანილი, 48 წლის პორტუგალიის მოქალაქე კლაუდიო ნევეშ ვალენტე, ამჟამად მიჩნეულია ამ ტრაგიკული ინციდენტების მთავარ ფიგურად. წყაროებიდან მიღებული ინფორმაციით, იგი დანაშაულის შემდეგ გარდაცვლილი იპოვეს, რაც გამოძიების დამატებით დეტალებს ითხოვს. მიუხედავად იმისა, რომ მისი მოტივები და დანაშაულის სრული ქრონოლოგია ჯერ კიდევ გამოძიების საგანია, მისი კავშირი მწვანე ბარათის ლატარიის პროგრამასთან გახდა კატალიზატორი ადმინისტრაციის სწრაფი რეაგირებისთვის. ვალენტეს საქმე ხდება ილუსტრაცია იმისა, თუ როგორ შეიძლება ერთი ინდივიდის ქმედებამ გავლენა მოახდინოს ფართომასშტაბიან საიმიგრაციო პოლიტიკაზე. მომხდარმა გააჩინა კითხვები ლატარიის პროგრამის ფარგლებში განმცხადებლების შემოწმების პროცესის სრულყოფილებაზე, განსაკუთრებით იმ პირების მიმართ, რომლებიც პოტენციურად რისკის შემცველნი არიან. გამოძიება გრძელდება, რათა დადგინდეს ყველა დეტალი, რაც ხელს შეუწყობს მომავალში მსგავსი შემთხვევების პრევენციას.
დასკვნა და სამომავლო პერსპექტივები
მწვანე ბარათის ლატარიის პროგრამის შეჩერება, ბრაუნის უნივერსიტეტსა და MIT-ში მომხდარი სროლების შემდეგ, ასახავს ამერიკის შეერთებულ შტატებში უსაფრთხოების საკითხების მზარდ აქტუალობას. ეს გადაწყვეტილება კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს ადმინისტრაციის პრიორიტეტებს და ასტიმულირებს დებატებს საიმიგრაციო პოლიტიკის რეფორმის საჭიროებაზე. მიუხედავად იმისა, რომ პროგრამის დროებითი შეჩერებაა გამოცხადებული, მისი სამომავლო ბედი დამოკიდებული იქნება შემდგომ გამოძიებაზე, საზოგადოებრივ რეაქციაზე და იმიგრაციის სფეროში არსებულ ფართო პოლიტიკურ კონტექსტზე. მოსალოდნელია, რომ ეს მოვლენა გავლენას მოახდენს არა მხოლოდ ლატარიის პროგრამაზე, არამედ აშშ-ის საიმიგრაციო კანონმდებლობის სხვა ასპექტებზეც, რადგან ადმინისტრაცია, სავარაუდოდ, კიდევ უფრო გაამკაცრებს შემოსვლისა და მოქალაქეობის მოპოვების პროცედურებს ეროვნული უსაფრთხოების გაძლიერების მიზნით. ამ გადაწყვეტილებას შეიძლება მოჰყვეს მნიშვნელოვანი დისკუსიები კონგრესში და პოტენციურად გამოიწვიოს საიმიგრაციო სისტემის უფრო ფართომასშტაბიანი ცვლილებები.
