შეერთებული შტატების უზენაესმა სასამართლომ უარყო ყოფილი პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის წინადადება, ეროვნული გვარდია ჩიკაგოში განლაგებულიყო. ეს გადაწყვეტილება მნიშვნელოვან პოლიტიკურ და სამართლებრივ გზავნილს ატარებს ფედერალური და შტატის უფლებამოსილებების გამიჯვნის თვალსაზრისით, განსაკუთრებით შიდა უსაფრთხოების საკითხებში. საქმე შეეხებოდა პრეზიდენტის შესაძლებლობას, ჩაერიოს შტატის შიდა საქმეებში სამხედრო ძალის გამოყენებით, გუბერნატორის თანხმობის გარეშე. უზენაესი სასამართლოს პოზიცია ადასტურებს, რომ ასეთი ქმედებები კონსტიტუციურ შეზღუდვებს ექვემდებარება და მკაფიოდ განსაზღვრავს აღმასრულებელი ხელისუფლების ფარგლებს.
ეროვნული გვარდიის ორმაგი როლი და სამართლებრივი კონტექსტი
ეროვნული გვარდია შეერთებული შტატების შეიარაღებული ძალების უნიკალური კომპონენტია, რომელიც ორმაგ ფუნქციას ასრულებს: ის წარმოადგენს როგორც ფედერალურ, ისე შტატის რეზერვისტულ ძალას. მშვიდობიან პერიოდში გვარდია თითოეული შტატის გუბერნატორის დაქვემდებარებაშია და გამოიყენება შტატის კანონების აღსასრულებლად, საგანგებო სიტუაციების დროს (მაგალითად, სტიქიური უბედურებების დროს) და სამოქალაქო არეულობისას. თუმცა, საჭიროების შემთხვევაში, პრეზიდენტს შეუძლია ეროვნული გვარდია ფედერალიზდეს, ანუ გადაიყვანოს ფედერალური კონტროლის ქვეშ და გაგზავნოს საზღვარგარეთ სამხედრო ოპერაციებში მონაწილეობის მისაღებად, ან საშინაო უსაფრთხოების ოპერაციებში, როგორიცაა საზღვრის დაცვა.
საკვანძო მნიშვნელობა აქვს „Posse Comitatus“ აქტს, რომელიც ზღუდავს ფედერალური სამხედრო ძალების გამოყენებას შიდა სამართალდამცავ ოპერაციებში, თუკი კონგრესი ან კონსტიტუცია სხვაგვარად არ მოითხოვს. ეროვნული გვარდია, როდესაც შტატის კონტროლის ქვეშაა, ამ აქტისგან გათავისუფლებულია. თუმცა, როდესაც ის ფედერალიზებულია, მასზე ვრცელდება „Posse Comitatus“ აქტის შეზღუდვები. ეს დელიკატური ბალანსი უზრუნველყოფს, რომ შტატებს ჰქონდეთ კონტროლი საკუთარ უსაფრთხოებაზე, ხოლო ფედერალურ მთავრობას შეეძლოს მოქმედება ეროვნული უსაფრთხოების კრიტიკულ შემთხვევებში.
ტრამპის მოთხოვნა და ჩიკაგოს კონტექსტი
დონალდ ტრამპის პრეზიდენტობის პერიოდში, და ასევე მისი უფლებამოსილების დასრულების შემდეგ, არაერთხელ იყო საუბარი დიდი ქალაქების, მათ შორის ჩიკაგოს, კრიმინალურ მდგომარეობასა და საზოგადოებრივ წესრიგზე. ტრამპი ხშირად აკრიტიკებდა ადგილობრივ ხელისუფლებას ქალაქებში მზარდი ძალადობისა და არეულობის არაეფექტური მართვის გამო. მისი მოთხოვნა, ეროვნული გვარდია ჩიკაგოში განლაგებულიყო, სწორედ ამ ფონზე განიხილებოდა. ყოფილი პრეზიდენტი მიიჩნევდა, რომ ფედერალურ მთავრობას უნდა ჰქონოდა უფლება, უზრუნველეყო კანონისა და წესრიგის აღდგენა იმ ქალაქებში, სადაც, მისი აზრით, ადგილობრივი ხელისუფლება ვერ უმკლავდებოდა სიტუაციას. ეს მოსაზრება ეფუძნებოდა ფედერალური ჩარევის აუცილებლობას, მიუხედავად შტატის ხელისუფლების პოზიციისა.
უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების არსი
უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილება, რომელმაც უარყო ტრამპის მოთხოვნა, განამტკიცებს კონსტიტუციის მეათე შესწორებით დადგენილ პრინციპებს, რომელიც შტატებს გადასცემს ყველა იმ უფლებამოსილებას, რომელიც არ არის დელეგირებული ფედერალურ მთავრობაზე. სასამართლომ, სავარაუდოდ, ხაზი გაუსვა იმ ფაქტს, რომ ეროვნული გვარდიის შიდა ოპერაციებში განლაგება შტატის ტერიტორიაზე, გუბერნატორის თანხმობის გარეშე, წარმოადგენს შტატის სუვერენიტეტში უკანონო ჩარევას. პრეზიდენტს, როგორც უმაღლეს მთავარსარდალს, აქვს უფლებამოსილება ფედერალიზდეს ეროვნული გვარდია, მაგრამ ეს უფლებამოსილება შეზღუდულია კონკრეტული კანონებითა და კონსტიტუციური ნორმებით, რომლებიც ჩვეულებრივ მოითხოვს შტატის თანხმობას, თუ არ არსებობს ფედერალური კანონების დარღვევა, რომელიც ხელს უშლის მათ აღსრულებას, ან თუ არ მოხდება შტატის წინააღმდეგ ამბოხება. ამ შემთხვევაში, სასამართლომ დაადასტურა, რომ ეროვნული გვარდიის ძალისმიერი გამოყენება შტატის შიდა საქმეებში მოითხოვს შტატის თანხმობას ან ძალზე სპეციფიკურ ფედერალურ საფუძველს.
გადაწყვეტილების პოლიტიკური და კონსტიტუციური მნიშვნელობა
უზენაესი სასამართლოს ეს გადაწყვეტილება ღრმა კონსტიტუციურ და პოლიტიკურ მნიშვნელობას ატარებს. ის ხაზს უსვამს ფედერალიზმის პრინციპის სიმტკიცეს ამერიკულ მმართველობის სისტემაში. სასამართლომ კიდევ ერთხელ დაადასტურა, რომ შეერთებული შტატები არის რესპუბლიკა, სადაც ძალაუფლება გადანაწილებულია ფედერალურ და შტატის მთავრობებს შორის, რათა თავიდან იქნას აცილებული ხელისუფლების გადაჭარბებული კონცენტრაცია ერთ ხელში. ეს გადაწყვეტილება აძლიერებს შტატების უფლებებსა და ავტონომიას, განსაკუთრებით სამართალდამცავ და უსაფრთხოების საკითხებში. ის ასევე ემსახურება პრეცედენტს მომავალი პრეზიდენტებისთვის, რომ ფედერალური ჩარევა შტატის საქმეებში შეზღუდულია და არ შეიძლება განხორციელდეს მხოლოდ პრეზიდენტის ნებით, კონსტიტუციური და სამართლებრივი ნორმების გვერდის ავლით.
სასამართლოს პოზიცია ადასტურებს, რომ მაშინაც კი, როდესაც არსებობს შეშფოთება ქალაქებში წესრიგის დარღვევის გამო, ეროვნული გვარდიის განლაგება არის ზომა, რომელიც მოითხოვს მკაცრ სამართლებრივ პროცედურებსა და უფლებამოსილების ნათელ გამიჯვნას. ამგვარად, სასამართლომ შეინარჩუნა ის ბალანსი, რომელიც აუცილებელია ამერიკული დემოკრატიის ფუნქციონირებისთვის, ფედერალური მთავრობის ძალაუფლების ზღვრების დადგენით და შტატების სუვერენიტეტის დაცვით.
დასკვნა
აშშ უზენაესი სასამართლოს მიერ ყოფილი პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის მოთხოვნის უარყოფა, ეროვნული გვარდია ჩიკაგოში განლაგებულიყო, წარმოადგენს მნიშვნელოვან გადაწყვეტილებას, რომელიც ადასტურებს ფედერალური და შტატის ხელისუფლების კომპეტენციებს შორის არსებულ კონსტიტუციურ ბალანსს. ეს გადაწყვეტილება ხაზს უსვამს შტატების ავტონომიას შიდა უსაფრთხოების საკითხებში და ზღუდავს პრეზიდენტის უფლებამოსილებას, ცალმხრივად ჩაერიოს შტატის საქმეებში სამხედრო ძალის გამოყენებით. ის ამტკიცებს ფედერალიზმის პრინციპებს და უზრუნველყოფს, რომ ასეთი გადაწყვეტილებები მიღებულ იქნეს კონსტიტუციისა და მოქმედი კანონმდებლობის მკაცრი დაცვით, რაც აუცილებელია ძალაუფლების გამიჯვნისა და დემოკრატიული მმართველობისთვის.
