ჩინეთის კოსმოსურმა პროგრამამ განმეორებითი გამშვები ტექნოლოგიების განვითარების მიმართულებით კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ნაბიჯი გადადგა. მიმდინარე თვის განმავლობაში, ქვეყანამ უკვე მეორედ სცადა რაკეტის განმეორებითი გაშვება, რაც გლობალურ კოსმოსურ რბოლაში მისი ამბიციების დემონსტრირებაა. ამ მცდელობათაგან ბოლო, სადებიუტო Long March 12A რაკეტის გაშვება, ორშაბათს, 9:00 საათზე EST (საქართველოს დროით სამშაბათს, 02:00 საათზე) ჯიუცუანის თანამგზავრების გაშვების ცენტრიდან განხორციელდა. ფრენის შედეგად, რაკეტის ზედა საფეხურმა წარმატებით მიაღწია დედამიწის დაბალ ორბიტას, თუმცა მისი პირველი საფეხურის დაბრუნების მცდელობა სრულად არ განხორციელებულა, რადგან მან ვერ შეასრულა დაშვებისთვის საჭირო დამუხრუჭების მანევრი. ეს მოვლენა ხაზს უსვამს განმეორებითი რაკეტების ტექნოლოგიის განვითარების სირთულესა და მიმდინარე გამოწვევებს, თუმცა ამავდროულად აჩვენებს ჩინეთის შეუპოვარ სწრაფვას კოსმოსური ინდუსტრიის ამ სეგმენტში.
ჩინეთის კოსმოსური პროგრამის ამბიციები და განმეორებითი გაშვების ტექნოლოგია
ბოლო წლებში ჩინეთი აქტიურად ავითარებს საკუთარ კოსმოსურ პროგრამას, რომლის ერთ-ერთი მთავარი პრიორიტეტი განმეორებითი გამშვები ტექნოლოგიებია. ამ მიმართულებით ინვესტიციები მიზნად ისახავს კოსმოსში ტვირთების გაშვების ღირებულების შემცირებას, ფრენების სიხშირის გაზრდას და ქვეყნის კონკურენტუნარიანობის ამაღლებას გლობალურ კოსმოსურ ბაზარზე. მსოფლიოს წამყვანი კოსმოსური სააგენტოები და კერძო კომპანიები, მათ შორის SpaceX, უკვე აქტიურად იყენებენ განმეორებით რაკეტებს, რაც ამცირებს ოპერაციულ ხარჯებს და საშუალებას იძლევა, უფრო მეტი მისია განხორციელდეს. ჩინეთისთვის Long March 12A-ის მსგავსი რაკეტების შემუშავება სტრატეგიული მნიშვნელობისაა, რადგან ის უზრუნველყოფს გრძელვადიან და მდგრად წვდომას კოსმოსზე, რაც აუცილებელია როგორც სამეცნიერო, ისე კომერციული და სამხედრო მიზნებისთვის. ეს უკანასკნელი გაშვება სწორედ ამ გრძელვადიანი ხედვის ნაწილია, მიუხედავად იმისა, რომ სრულყოფილ მიზანს ჯერ არ მიუღწევია.
Long March 12A-ის ტექნიკური მონაცემები და სადებიუტო ფრენის მიმდინარეობა
Long March 12A-ის სადებიუტო ფრენა ჩინეთის კოსმოსური ინჟინერიის უახლეს მიღწევებს წარმოადგენს. რაკეტა, რომლის სიმაღლე და დიამეტრი დაახლოებით SpaceX-ის Falcon 9-ის პარამეტრებს შეესაბამება, შექმნილია მაღალი ეფექტურობისა და მოქნილობის უზრუნველსაყოფად. მისი პირველი საფეხური მეთანზე მუშაობს, რაც თანამედროვე სარაკეტო ტექნოლოგიებში სულ უფრო პოპულარული ხდება საწვავის მაღალი ეფექტურობისა და გარემოსთან შედარებითი თავსებადობის გამო. გაშვება ჯიუცუანის თანამგზავრების გაშვების ცენტრიდან, ჩრდილო-დასავლეთ ჩინეთში, მშვიდად განხორციელდა და რაკეტამ სტაბილური ასვლა დაიწყო დედამიწის ატმოსფეროში. ახალი გამშვები საშუალებების სადებიუტო ფრენები ხშირად მაღალი რისკის შემცველია, რადგან სისტემების რეალური პირობებში ფუნქციონირება უმნიშვნელოვანესია. ამ კონტექსტში, Long March 12A-ის ზედა საფეხურის წარმატებული ორბიტაზე გაყვანა თავისთავად მნიშვნელოვან მიღწევად ითვლება, რაც ადასტურებს რაკეტის ძირითადი ფუნქციონირების საიმედოობას.
პირველი საფეხურის დაშვების გამოწვევები და მცდელობის შედეგები
Long March 12A-ის მისიის ერთ-ერთი ყველაზე კრიტიკული ნაწილი, განმეორებითი გაშვების კონცეფციიდან გამომდინარე, პირველი საფეხურის მართული დაშვების მცდელობა იყო. გაშვებიდან დაახლოებით 10 წუთში, რაკეტის პირველი საფეხურის გამაძლიერებელი ზებგერითი სიჩქარით დაეშვა ატმოსფეროში. წყაროების მიხედვით, ის გობის უდაბნოს პირას მდებარე მომზადებულ სადესანტო მოედანთან ახლოს, დანიშნულების ადგილიდან დაახლოებით 320 კილომეტრის ქვემოთ, შორეულ რეგიონში დაეშვა. თუმცა, მან ვერ მოახერხა დაშვებისთვის აუცილებელი დამუხრუჭების მანევრის სრულყოფილად შესრულება. ეს მანევრი გადამწყვეტია რაკეტის სიჩქარის შესამცირებლად და მისი კონტროლირებადი, ვერტიკალური დაშვებისთვის. ამ მანევრის წარუმატებლობამ ნიშნავდა, რომ პირველი საფეხურის განმეორებითი გამოყენება ამ კონკრეტულ მისიაში შეუძლებელი გახდა. მსგავსი ტექნიკური სირთულეები ხშირია განმეორებითი გამშვები ტექნოლოგიების განვითარების ადრეულ ეტაპებზე, რადგან დაშვების პროცესი მოითხოვს უკიდურესად ზუსტ მართვას, სითბოსგან დაცვას და ძრავების იდეალურ ფუნქციონირებას.
ზედა საფეხურის წარმატებული ორბიტაზე გაყვანა და მისი მნიშვნელობა
მიუხედავად პირველი საფეხურის დაშვებასთან დაკავშირებული გამოწვევებისა, Long March 12A-ის ზედა საფეხურმა სრულად შეასრულა დაკისრებული ამოცანა და წარმატებით მიაღწია მისთვის განკუთვნილ დაბალ ორბიტას. ეს ფაქტი უმნიშვნელოვანესია, რადგან ის ადასტურებს რაკეტის ძირითად ფუნქციონირებას, როგორც საიმედო გამშვებ საშუალებას ტვირთების კოსმოსში გაყვანისთვის. ორბიტის მიღწევა სადებიუტო ფრენისას, განსაკუთრებით ახალი ტიპის რაკეტისთვის, ტექნოლოგიური სიმწიფისა და მაღალი ინჟინერული სტანდარტების მაჩვენებელია. ეს წარმატება ნიშნავს, რომ Long March 12A-ს აქვს პოტენციალი, გახდეს ჩინეთის კოსმოსური პროგრამის მნიშვნელოვანი ნაწილი, მაშინაც კი, თუ განმეორებითი გამოყენების სრული ფუნქციონირება მოითხოვს დამატებით კორექტირებებსა და ტესტირებებს მომავალ მისიებში. ზედა საფეხურის მიერ მიზნის მიღწევა საფუძველს უქმნის სამომავლო მისიებს, რომლებიც ამ რაკეტის გამოყენებით განხორციელდება, იქნება ეს თანამგზავრების გაშვება, კოსმოსური სადგურების მომარაგება თუ სხვა ტიპის ექსპერიმენტები.
ჩინეთის Long March 12A-ის სადებიუტო ფრენა განმეორებითი გამშვები ტექნოლოგიების განვითარების რთულ, მაგრამ პროგრესულ გზაზე მნიშვნელოვან ეპიზოდად იქცა. მიუხედავად იმისა, რომ რაკეტის ზედა საფეხურმა წარმატებით მიაღწია ორბიტას, პირველი საფეხურის დაშვების მცდელობა სრულყოფილი არ იყო, რადგან მან ვერ შეასრულა დამუხრუჭების გადამწყვეტი მანევრი. ეს შედეგი ხაზს უსვამს ტექნოლოგიური ინოვაციების რთულ ბუნებას და იმ ფაქტს, რომ ასეთი მოწინავე სისტემების სრულყოფა დროსა და მრავალ მცდელობას მოითხოვს. ჩინეთის კოსმოსური სააგენტო, სავარაუდოდ, გააანალიზებს ამ მისიის მონაცემებს და შეიტანს აუცილებელ ცვლილებებს მომავალი გაშვებებისთვის, რათა სრულად დაეუფლოს განმეორებითი რაკეტების მართული დაშვების ტექნოლოგიას. ეს მუდმივი ძალისხმევა განამტკიცებს ჩინეთის პოზიციას, როგორც ერთ-ერთ წამყვან მოთამაშეს გლობალურ კოსმოსურ ინდუსტრიაში, რაც გავლენას მოახდენს კოსმოსური ფრენების მომავალზე.
