ბრიუსელში გამართულ ევროკავშირის სამიტზე, გაერთიანების ლიდერებმა უკრაინისთვის მნიშვნელოვანი ფინანსური დახმარების პაკეტის გამოყოფის გადაწყვეტილება მიიღეს. შეთანხმების თანახმად, მომდევნო ორი წლის განმავლობაში, უკრაინა 105 მილიარდი დოლარის ოდენობის უპროცენტო სესხს მიიღებს, რომელიც ქვეყნის სამხედრო და ეკონომიკური საჭიროებების დასაფარად იქნება განკუთვნილი. აღნიშნული გადაწყვეტილება ხაზს უსვამს ევროკავშირის მხრიდან უკრაინის მუდმივ მხარდაჭერას, თუმცა, სამიტზე ვერ მოხერხდა შეთანხმების მიღწევა იმასთან დაკავშირებით, თუ როგორ უნდა მომხდარიყო ამ სახსრების მოძიება რუსეთის გაყინული აქტივების გამოყენებით, რაც წინასწარი გეგმის ნაწილი იყო. ამ საკითხზე შეუთანხმებლობა ძირითადად ბელგიასთან არსებულ უთანხმოებას უკავშირდება, რამაც ხელი შეუშალა საბოლოო კონსენსუსის მიღწევას.
უკრაინის სასიცოცხლო ფინანსური საჭიროებები
უკრაინაში ომის დაწყებიდან თითქმის ოთხი წლის შემდეგ, ქვეყანა მწვავე ფინანსური გამოწვევების წინაშე დგას. საერთაშორისო სავალუტო ფონდის შეფასებით, უკრაინას 2026 და 2027 წლებში ჯამში 137 მილიარდი ევრო (დაახლოებით 161 მილიარდი დოლარი) დასჭირდება. კიევის მთავრობა გაკოტრების ზღვარზეა და სასწრაფოდ ესაჭიროება დამატებითი სახსრები უკვე მომავალი გაზაფხულისთვის, რათა შეინარჩუნოს სახელმწიფო სერვისების ფუნქციონირება, დააფინანსოს სამხედრო ოპერაციები და შეხვდეს სხვა გადაუდებელ ხარჯებს. ამ კონტექსტში, ევროკავშირის მიერ გამოყოფილი 105 მილიარდი დოლარის სესხი, თუნდაც ის სრულად არ ფარავდეს სავალუტო ფონდის მიერ განსაზღვრულ მოცულობას, სასიცოცხლო მნიშვნელობისაა ქვეყნის ეკონომიკური სტაბილურობისა და თავდაცვისუნარიანობის შენარჩუნებისთვის.
რუსული აქტივების გაყინვისა და გამოყენების დილემა
ევროკავშირისა და მისი მოკავშირეების მიერ რუსეთის ცენტრალური ბანკის და სხვა რუსული სუბიექტების აქტივების გაყინვა ომის დაწყებისთანავე მოხდა. ამ აქტივების მნიშვნელოვანი ნაწილი ევროპის სხვადასხვა ქვეყნის, მათ შორის ბელგიის, იურისდიქციაშია განთავსებული. თავდაპირველი გეგმა ითვალისწინებდა ამ გაყინული აქტივების გამოყენებას უკრაინის აღდგენისა და დაფინანსებისთვის საჭირო სახსრების მოსაზიდად. ეს იდეა ეფუძნებოდა პრინციპს, რომ აგრესორმა უნდა გადაიხადოს მის მიერ მიყენებული ზიანისათვის. თუმცა, რუსული აქტივების კონფისკაციასა და გამოყენებასთან დაკავშირებით არსებობს კომპლექსური იურიდიული და პოლიტიკური საკითხები. ევროკავშირის ზოგიერთი წევრი სახელმწიფო, მათ შორის ბელგია, შეშფოთებას გამოთქვამს საერთაშორისო სამართლის პრეცედენტების შექმნისა და პოტენციური საპასუხო ზომების გამო, რამაც შეიძლება გაართულოს გადაწყვეტილების მიღება ამ საკითხზე. ამ უთანხმოებამ ხელი შეუშალა სამიტზე კონსენსუსის მიღწევას, მიუხედავად იმისა, რომ უკრაინის ფინანსური მდგომარეობა კრიტიკულია.
სესხის სტრუქტურა და მისი მნიშვნელობა
ევროკავშირის მიერ გამოყოფილი 105 მილიარდი დოლარის უპროცენტო სესხი წარმოადგენს პირდაპირ ფინანსურ მხარდაჭერას, რომელიც განკუთვნილია უკრაინის ბიუჯეტის დეფიციტის შესამცირებლად და სახელმწიფო ხარჯების დასაფარად. ეს სახსრები, სავარაუდოდ, ეტაპობრივად იქნება გაცემული მომდევნო ორი წლის განმავლობაში, რაც უზრუნველყოფს ქვეყნისთვის ფინანსურ პროგნოზირებადობას და საშუალებას მისცემს კიევს, დაგეგმოს როგორც სამხედრო, ისე სოციალური პროგრამები. სესხის უპროცენტო ხასიათი მნიშვნელოვნად შეამსუბუქებს უკრაინის საგარეო ვალის ტვირთს გრძელვადიან პერსპექტივაში. ამ გადაწყვეტილებით ევროკავშირმა კიდევ ერთხელ დაადასტურა თავისი მზადყოფნა, განაგრძოს უკრაინისთვის მრავალმხრივი მხარდაჭერის გაწევა.
შემდგომი ნაბიჯები და პერსპექტივები
მიუხედავად იმისა, რომ 105 მილიარდი დოლარის სესხის გამოყოფა უკრაინისთვის დროებითი შვებაა, გაყინული რუსული აქტივების გამოყენების საკითხი კვლავ გადაუჭრელი რჩება. ევროკავშირის ლიდერები, სავარაუდოდ, განაგრძობენ დისკუსიებს ამ თემაზე, რათა იპოვონ იურიდიულად დასაბუთებული და პოლიტიკურად მისაღები გამოსავალი. უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ, რომელიც ევროკავშირის სამიტს ესწრებოდა და ევროპული საბჭოს პრეზიდენტ ანტონიო კოშტასთან შეხვედრებს მართავდა, არაერთხელ აღნიშნა რუსული აქტივების მნიშვნელობა უკრაინის აღდგენის პროცესში. ამ საკითხის მოგვარება არა მხოლოდ უკრაინის ფინანსურ მდგომარეობას შეუმსუბუქებს, არამედ ძლიერ პოლიტიკურ სიგნალსაც გაუგზავნის აგრესორ სახელმწიფოებს.
დასკვნის სახით, ევროკავშირის ლიდერების მიერ მიღწეული შეთანხმება უკრაინისთვის 105 მილიარდი დოლარის სესხის გამოყოფაზე წარმოადგენს კრიტიკულად მნიშვნელოვან ფინანსურ ინექციას, რომელიც ქვეყანას დაეხმარება ომის გამოწვევებთან გამკლავებაში. თუმცა, რუსეთის გაყინული აქტივების გამოყენების საკითხზე კონსენსუსის მიუღწევლობა მიუთითებს იმ რთულ იურიდიულ და პოლიტიკურ დილემებზე, რომლებიც კვლავაც დგას ევროკავშირის წინაშე. მომდევნო თვეებში გადამწყვეტი იქნება ამ საკითხების მოგვარება და უკრაინისთვის გრძელვადიანი და მდგრადი დაფინანსების მექანიზმების მოძიება, რათა ქვეყანამ შეძლოს არა მხოლოდ წინააღმდეგობის გაგრძელება, არამედ მომავალში აღდგენისა და განვითარების გზაზე დადგომა.
