ისრაელის გადაწყვეტილებით, იძულებით გადაადგილებულ ღაზელებს მიეცათ საშუალება, დაეწყოთ ანკლავის ორად გამყოფი სამხედრო ზონის გადაკვეთა და ჩრდილოეთ ღაზაში დაბრუნება. ეს ნაბიჯი მას შემდეგ განხორციელდა, რაც მძევლების გათავისუფლების თაობაზე არსებული ჩიხი დაიძლია. მოსახლეობის ამ მასშტაბურმა გადაადგილებამ, რომელიც ფეხით ხორციელდება, ყურადღება გაამახვილა რეგიონის მძიმე ეკონომიკურ რეალობაზე და იმ უზარმაზარ გამოწვევებზე, რომლებიც დაკავშირებულია ინფრასტრუქტურის აღდგენასთან და მოსახლეობისთვის საარსებო საშუალებების უზრუნველყოფასთან. კონფლიქტის შედეგად გამოწვეული ნგრევის ფონზე, ღაზის ჩრდილოეთი ნაწილის ეკონომიკური აღდგენა მრავალი ბარიერის წინაშე დგას, რაც მოითხოვს როგორც ადგილობრივ, ისე საერთაშორისო ძალისხმევას.
განადგურებული ინფრასტრუქტურა და აღდგენის ღირებულება
ჩრდილოეთ ღაზაში დაბრუნებულ მოსახლეობას განადგურებული გარემო დახვდა. საბრძოლო მოქმედებებმა მნიშვნელოვანი ზიანი მიაყენა საცხოვრებელ სახლებს, სამრეწველო ობიექტებს, საგზაო ინფრასტრუქტურას, წყალმომარაგების, კანალიზაციის და ელექტროენერგიის სისტემებს. ამ ინფრასტრუქტურის აღდგენა კოლოსალურ ფინანსურ რესურსებს მოითხოვს. ექსპერტების შეფასებით, ასეთი მასშტაბის რეკონსტრუქცია არა მხოლოდ მილიარდობით დოლარის ინვესტიციას, არამედ წლებს საჭიროებს. სამშენებლო მასალების იმპორტი, კვალიფიციური მუშახელის მობილიზება და სამშენებლო სექტორის გამართული ფუნქციონირება უმნიშვნელოვანესი წინაპირობაა. აღდგენის პროცესს აფერხებს კონფლიქტის გაგრძელების რისკები და რეგიონში არსებული პოლიტიკური არასტაბილურობა, რაც პოტენციურ ინვესტორებს უკან ხევს.
ადგილობრივი ეკონომიკის კოლაფსი და საარსებო საშუალებების დეფიციტი
კონფლიქტმა ღაზის ჩრდილოეთ ნაწილში ადგილობრივი ეკონომიკა პრაქტიკულად გააჩერა. განადგურებულია ათასობით მცირე და საშუალო ბიზნესი, რომლებიც დასაქმების ძირითად წყაროს წარმოადგენდნენ. სერიოზული ზიანი მიადგა სოფლის მეურნეობასაც, რაც რეგიონის სურსათის უსაფრთხოებაზე უარყოფითად აისახა. უმუშევრობის დონე კრიტიკულ მაჩვენებელს აღწევს, რაც მოსახლეობას საარსებო საშუალებების გარეშე ტოვებს. ძირითადი სასაქონლო პროდუქტებისა და მომსახურების დეფიციტი, მაღალ ინფლაციასთან ერთად, აძვირებს ცხოვრებას და კიდევ უფრო ართულებს მოსახლეობის მდგომარეობას. ბაზრების აღდგენა, მიწოდების ჯაჭვების შექმნა და ეკონომიკური საქმიანობის განახლება ხანგრძლივი და რთული პროცესი იქნება, რაც მოითხოვს უსაფრთხო გარემოს და სტაბილურ პირობებს.
ჰუმანიტარული დახმარების ეკონომიკური როლი
ამჟამინდელ პირობებში, ჰუმანიტარული დახმარება არა მხოლოდ გადარჩენის საშუალებაა, არამედ რეგიონში ეკონომიკური სტიმულის ერთადერთი წყაროც. საერთაშორისო ორგანიზაციებისა და დონორი ქვეყნების მიერ გაწეული დახმარება მოიცავს საკვებს, მედიკამენტებს, თავშესაფარს და სხვა სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან რესურსებს. დახმარების მიწოდების ლოგისტიკა და დისტრიბუცია თავისთავად ქმნის შეზღუდულ სამუშაო ადგილებს და გარკვეულ ეკონომიკურ აქტივობას. თუმცა, რეგიონის ეკონომიკის გრძელვადიანი მდგრადობა ვერ იქნება დაფუძნებული მხოლოდ გარე დახმარებაზე. საჭიროა გარდამავალი პერიოდის დაგეგმვა, სადაც ჰუმანიტარული დახმარებიდან თანდათანობით გადასვლა მოხდება განვითარებაზე ორიენტირებულ პროექტებზე.
საფინანსო სექტორი და ინვესტიციების არარსებობა
ღაზის ჩრდილოეთ ნაწილში საფინანსო სექტორი კონფლიქტის შედეგად პარალიზებულია. საბანკო მომსახურების ხელმისაწვდომობა შეზღუდულია, ფულადი ნაკადები და ტრანზაქციები კი – გართულებული. კაპიტალის დეფიციტი, დაფინანსების არარსებობა და საინვესტიციო გარემოს არასტაბილურობა ხელს უშლის ნებისმიერი სახის ეკონომიკურ აღდგენას. არ არსებობს არც ადგილობრივი და არც უცხოური ინვესტიციების მოზიდვის რეალური პერსპექტივა, სანამ რეგიონში უსაფრთხოება არ დამყარდება და არ შეიქმნება გამჭვირვალე ეკონომიკური რეგულაციები. კერძო სექტორის ჩართულობის გარეშე, ნებისმიერი გრძელვადიანი ეკონომიკური ზრდა შეუძლებელი იქნება.
გრძელვადიანი ეკონომიკური სტაბილურობის წინაპირობები
ღაზის ჩრდილოეთ ნაწილის ეკონომიკური აღდგენა და გრძელვადიანი სტაბილურობის მიღწევა პირდაპირ კავშირშია რეგიონში მშვიდობისა და უსაფრთხოების დამყარებასთან. მხოლოდ სტაბილურ გარემოშია შესაძლებელი ინვესტიციების მოზიდვა, ინფრასტრუქტურის აღდგენა, სამუშაო ადგილების შექმნა და ადგილობრივი ბიზნესის გაძლიერება. საჭიროა რეგიონული თანამშრომლობის გაღრმავება, რაც ხელს შეუწყობს ეკონომიკური ბლოკადის შემსუბუქებას და ღაზის ეკონომიკის მსოფლიო ბაზრებთან ინტეგრაციას. ამ პროცესში გადამწყვეტი იქნება საერთაშორისო საზოგადოების მხარდაჭერა, როგორც ფინანსური, ასევე ტექნიკური დახმარების კუთხით, რათა ღაზის მოსახლეობას მიეცეს შესაძლებლობა, ააშენოს მდგრადი და თვითკმარი ეკონომიკა.
იძულებით გადაადგილებული პირების დაბრუნება ჩრდილოეთ ღაზაში არის მნიშვნელოვანი ჰუმანიტარული ნაბიჯი, თუმცა მას თან სდევს უზარმაზარი ეკონომიკური გამოწვევები. ინფრასტრუქტურის აღდგენა, საარსებო საშუალებების უზრუნველყოფა და ადგილობრივი ეკონომიკის გაცოცხლება ხანგრძლივ პროცესს წარმოადგენს, რომელიც მოითხოვს მრავალმხრივ ძალისხმევასა და მნიშვნელოვან ფინანსურ რესურსებს. რეგიონის ეკონომიკური მომავალი უშუალოდ არის დამოკიდებული სტაბილური და მშვიდობიანი გარემოს შექმნაზე, რაც საშუალებას მისცემს ღაზას, გადავიდეს ჰუმანიტარული კრიზისიდან ეკონომიკური აღდგენისა და განვითარების ეტაპზე.
