ბრიტანეთში, ჰადრიანეს კედელთან ახლოს მდებარე უძველეს რომაულ ფორტ ვინდოლანდაში ჩატარებულმა უახლესმა ანალიზმა მოულოდნელი სურათი წარმოადგინა. მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ ამ ტერიტორიაზე მცხოვრები რომაელები, მათ შორის ჯარისკაცები და მშვიდობიანი მოქალაქეები, ნაწლავური პარაზიტებით იყვნენ დასნებოვნებულნი. აღნიშნული კვლევა, რომელიც ფორტის კანალიზაციის სისტემის ნიმუშებზე დაყრდნობით ჩატარდა, ნათელს ჰფენს რომაული ბრიტანეთის ყოველდღიურ ცხოვრებასა და ჯანმრთელობის გამოწვევებს, რაც ძირითადად ფეკალური დაბინძურებით ვრცელდებოდა.
არქეოლოგიური აღმოჩენა ვინდოლანდაში
ვინდოლანდა არის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი არქეოლოგიური ძეგლი რომაულ ბრიტანეთში. ის წარმოადგენდა სასაზღვრო ფორტს, რომელიც ჰადრიანეს კედლის თავდაცვითი სისტემის ნაწილს შეადგენდა და რომაელ ჯარისკაცებს ათწლეულების განმავლობაში იფარავდა. ამ უძველესმა დასახლებამ უამრავი არტეფაქტი შემოგვინახა, რომლებიც რომაული ცხოვრების დეტალებს ასახავს. უახლესი კვლევის ფარგლებში, მეცნიერებმა განსაკუთრებული ყურადღება დაუთმეს ფორტის კანალიზაციის სისტემის ნაშთებს. ამ სისტემიდან აღებულმა ნიმუშებმა შესაძლებელი გახადა გაანალიზებულიყო ადამიანის განავლის კვალი, რაც პირდაპირ მტკიცებულებას წარმოადგენს უძველესი მოსახლეობის ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ.
გავრცელებული პარაზიტული ინფექციები
კანალიზაციის სისტემის ნიმუშების მიკროსკოპულმა ანალიზმა აჩვენა, რომ ვინდოლანდას მაცხოვრებლებს შორის ფართოდ იყო გავრცელებული მინიმუმ სამი სახეობის ნაწლავური პარაზიტი. ეს აღმოჩენა მიუთითებს იმაზე, რომ ინფექციები საკმაოდ ხშირი იყო და მოსახლეობის ჯანმრთელობაზე სერიოზულ გავლენას ახდენდა. პარაზიტები, როგორიცაა ჭიები და სხვა მიკროორგანიზმები, ძირითადად ფეკალურ-ორალური გზით ვრცელდებოდა, რაც დაბინძურებული წყლის, საკვებისა თუ ცუდი ჰიგიენის პირობების შედეგი იყო. მიუხედავად იმისა, რომ რომაელები ცნობილი იყვნენ თავიანთი მოწინავე საინჟინრო მიღწევებით, მათ შორის აბანოებითა და წყალმომარაგების სისტემებით, როგორც ჩანს, სასაზღვრო რეგიონებში, როგორიცაა ვინდოლანდა, ჰიგიენის დონე გამოწვევის წინაშე იდგა.
ჰიგიენის დონე და ყოველდღიური ცხოვრება
მიუხედავად იმისა, რომ რომის იმპერიის დიდ ქალაქებში სანიტარული სისტემები საკმაოდ განვითარებული იყო, ფორტებში, განსაკუთრებით კი შორეულ სასაზღვრო პუნქტებზე, ჰიგიენის სტანდარტები შესაძლოა, განსხვავებული ყოფილიყო. ჯარისკაცების და მათი ოჯახების მჭიდროდ განლაგებულ ბანაკებსა და საერთო საცხოვრებლებში, ნარჩენების მართვა და სუფთა წყალზე ხელმისაწვდომობა უფრო რთულ პრობლემას წარმოადგენდა. კანალიზაციის ნაშთების შესწავლა გვეხმარება წარმოვიდგინოთ, თუ როგორ გამოიყურებოდა რომაული ფორტის ყოველდღიური ცხოვრება, სადაც პოტენციურად დაბინძურებულ წყალთან და საკვებთან რეგულარული კონტაქტი ჩვეულებრივი მოვლენა იყო. ეს ფაქტორები ხელს უწყობდა პარაზიტების სწრაფ გავრცელებას მოსახლეობაში.
ჯანმრთელობის ისტორიის ახალი კუთხით დანახვა
ვინდოლანდაში ჩატარებული კვლევა მნიშვნელოვნად ავსებს ჩვენს ცოდნას რომაული არმიის ჯანმრთელობის შესახებ. ის გვიჩვენებს, რომ მეომრები, რომლებიც იცავდნენ იმპერიის საზღვრებს, არა მხოლოდ მტრებთან ბრძოლას, არამედ უხილავ, მიკროსკოპულ საფრთხეებსაც უმკლავდებოდნენ. ეს აღმოჩენა ხაზს უსვამს იმ ფაქტს, რომ დაავადებები და პარაზიტული ინფექციები რომაული საზოგადოების განუყოფელი ნაწილი იყო, მიუხედავად მათი ტექნოლოგიური პროგრესისა. მსგავსი არქეოპარაზიტოლოგიური კვლევები ფასდაუდებელია, რადგან ისინი პირდაპირ მტკიცებულებებს გვაწვდიან წარსულის ჯანმრთელობის მდგომარეობის შესახებ, რაც ისტორიულ დოკუმენტებში ხშირად გამოტოვებულია.
ეს კვლევა კიდევ ერთხელ ადასტურებს, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია არქეოლოგიური და მეცნიერული მეთოდების ინტეგრაცია ისტორიული ჭრილის სრული აღსადგენად. ვინდოლანდას მაგალითი ცხადყოფს, რომ ძველი ცივილიზაციების ჯანმრთელობის პრობლემები ხშირად არ იყო დამოკიდებული მხოლოდ მათ სამედიცინო ცოდნაზე, არამედ დიდწილად განპირობებული იყო გარემო პირობებითა და ჰიგიენის არსებული სტანდარტებით. მომავალში, მსგავსი კვლევები ხელს შეუწყობს წარსულის ეპიდემიოლოგიური სურათის კიდევ უფრო დაზუსტებასა და ადამიანის საზოგადოების ევოლუციის კონტექსტში ჯანმრთელობის გამოწვევების უკეთ გაგებას.
