შეერთებული შტატების წარმომადგენელთა პალატის შეიარაღებული ძალების კომიტეტის წამყვანმა დემოკრატმა წევრმა, კონგრესმენმა ადამ სმიტმა (ვაშინგტონი) განაცხადა, რომ ყოფილი პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის ადმინისტრაციის მიერ ვენესუელას ნავთობის ბლოკადა და მასთან დაკავშირებული ტანკერების დაკავება, ქვეყანაზე გავლენის მოპოვებას ისახავს მიზნად. ეს განცხადება გაკეთდა 2025 წლის დეკემბერში, საიდუმლო ბრიფინგის შემდეგ, რომელშიც მონაწილეობდნენ აშშ-ის სპეციალური ოპერაციების სარდლობის მეთაური, ადმირალი ფრენკ „მიტჩ“ ბრედლი და გაერთიანებული შტაბების თავმჯდომარე, გენერალი დენ კეინი. სმიტის თქმით, ეს ნაბიჯები არ არის მხოლოდ დემოკრატიის მხარდაჭერა ან ადამიანის უფლებების დაცვა, არამედ მიზნად ისახავს ვენესუელაზე პოლიტიკური და ეკონომიკური კონტროლის დამყარებას. ამ განცხადების ფონზე, ვენესუელას მოსახლეობა მნიშვნელოვანი ეკონომიკური სირთულეებისთვის ემზადება.
კონგრესმენ სმიტის შეფასება და ამერიკის შეერთებული შტატების პოლიტიკა
კონგრესმენ ადამ სმიტის პოზიცია, რომელიც აშშ-ის თავდაცვის პოლიტიკაში ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ფიგურას წარმოადგენს, განსაკუთრებულ ყურადღებას იმსახურებს. იგი ხაზს უსვამს, რომ ტრამპის ადმინისტრაციის მიერ ვენესუელის წინააღმდეგ გატარებული ზომები, მათ შორის ნავთობტანკერების დაკავება, არ წარმოადგენს მხოლოდ დიპლომატიურ ან სანქციების პოლიტიკის ნაწილს დემოკრატიული ღირებულებების დასაცავად, არამედ უფრო ფართო, სტრატეგიული მიზნებისკენაა მიმართული. სმიტი პირდაპირ მიუთითებს ძალაუფლების მოპოვების სურვილზე, რაც ვენესუელაზე ამერიკის შეერთებული შტატების გავლენის გაძლიერებას გულისხმობს. ეს განცხადება აჩენს კითხვებს აშშ-ის ოფიციალური რიტორიკის ნამდვილი მოტივაციის შესახებ ლათინურ ამერიკაში.
ისტორიულად, შეერთებული შტატები ხშირად იყენებდა ეკონომიკურ სანქციებს და სხვა ინსტრუმენტებს იმ ქვეყნების წინააღმდეგ, რომელთა პოლიტიკა არ ემთხვეოდა მის ინტერესებს. ვენესუელის შემთხვევაში, სანქციები თავდაპირველად მიმართული იყო პრეზიდენტ ნიკოლას მადუროს რეჟიმის დასასუსტებლად, ბრალდებების გამო, რომლებიც ეხებოდა დემოკრატიული ინსტიტუტების რღვევას, ადამიანის უფლებების დარღვევას და ეკონომიკურ კრიზისს. თუმცა, სმიტის განცხადება მიანიშნებს, რომ ეს მოქმედებები შესაძლოა უფრო ღრმა გეოპოლიტიკურ მიზნებს ემსახურებოდეს, ვიდრე საჯაროდ დეკლარირებულ მიზნებს.
ვენესუელას ნავთობის ტანკერების დაკავების კონტექსტი
ვენესუელას ნავთობის ტანკერების დაკავება წარმოადგენს აშშ-ის სანქციების პოლიტიკის ერთ-ერთ მკვეთრ გამოვლინებას. ეს ღონისძიებები მიზნად ისახავს ვენესუელის სახელმწიფო ნავთობკომპანია PDVSA-ს შემოსავლების შეზღუდვას, რათა მადუროს მთავრობას შეუზღუდოს ფინანსური რესურსები. ნავთობი ვენესუელის ეკონომიკის ხერხემალია და მისი ექსპორტის შეზღუდვა პირდაპირ აისახება ქვეყნის ფინანსურ სტაბილურობაზე. ტანკერების დაკავება ხშირად ხდება იმ შემთხვევაში, თუ ისინი არღვევენ აშშ-ის სანქციებს, მაგალითად, ნავთობის მიწოდებით იმ ქვეყნებში, რომლებიც სანქცირებულია ვაშინგტონის მიერ, ან ტრანზაქციების განხორციელებით, რომლებიც აშშ-ის ფინანსურ სისტემაში აკრძალულია.
ამგვარი ქმედებები არა მხოლოდ ეკონომიკურ ზიანს აყენებს ვენესუელას, არამედ აძლიერებს დაძაბულობას საერთაშორისო ასპარეზზე. ისინი იწვევს დებატებს საერთაშორისო სამართლის ფარგლებში ასეთი ქმედებების ლეგიტიმურობაზე და სუვერენული სახელმწიფოების უფლებებზე. ტანკერების დაკავება, როგორც წესი, იწვევს საწვავის დეფიციტს ვენესუელაში, რაც კიდევ უფრო ამძიმებს მოსახლეობის ისედაც მძიმე მდგომარეობას. ეს სტრატეგია, სმიტის განცხადების მიხედვით, შესაძლოა არა მხოლოდ მადუროს რეჟიმის დასუსტებას, არამედ ვენესუელის საგარეო პოლიტიკაზე დამოკიდებულების გაზრდასაც ისახავდეს მიზნად.
მაღალი რანგის სამხედრო მოხელეებთან ბრიფინგი და მისი მნიშვნელობა
კონგრესმენ ადამ სმიტის განცხადება გაკეთდა მას შემდეგ, რაც მან მონაწილეობა მიიღო საიდუმლო ბრიფინგში, რომელიც გაიმართა აშშ-ის კაპიტოლიუმში. ამ ბრიფინგში მონაწილეობდნენ უმაღლესი რანგის სამხედრო პირები: ადმირალი ფრენკ „მიტჩ“ ბრედლი, აშშ-ის სპეციალური ოპერაციების სარდლობის (USSOCOM) მეთაური, და გენერალი დენ კეინი, გაერთიანებული შტაბების თავმჯდომარე. ამ პიროვნებების მონაწილეობა ბრიფინგს განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს, რადგან USSOCOM პასუხისმგებელია აშშ-ის სპეციალური ოპერაციების ყველა ასპექტზე, ხოლო გაერთიანებული შტაბების თავმჯდომარე არის პრეზიდენტის, თავდაცვის მდივნისა და ეროვნული უშიშროების საბჭოს მთავარი სამხედრო მრჩეველი.
ამგვარი საიდუმლო შეხვედრები, როგორც წესი, მოიცავს ინფორმაციას ეროვნული უსაფრთხოების კრიტიკული საკითხების, სამხედრო ოპერაციების და გეოპოლიტიკური სტრატეგიების შესახებ. სმიტის, როგორც წარმომადგენელთა პალატის შეიარაღებული ძალების კომიტეტის წამყვანი წევრის, დასწრება ნიშნავს, რომ მას მიეწოდებოდა დეტალური ინფორმაცია ვენესუელასთან დაკავშირებული აშშ-ის სამხედრო და უსაფრთხოების სტრატეგიების შესახებ. ბრიფინგის შემდეგ გაკეთებული მისი განცხადება ვენესუელაზე „ძალაუფლების მოპოვების“ შესახებ, მიანიშნებს, რომ მიღებული ინფორმაცია შესაძლოა არ ემთხვეოდეს საჯაროდ გაცხადებულ პოზიციებს და შესაძლოა ამხელდეს უფრო კომპლექსურ და შესაძლოა საკამათო მოტივებს აშშ-ის მოქმედებების უკან.
ვენესუელის მოსახლეობის წინაშე მდგარი სირთულეები
ტრამპის ადმინისტრაციის მიერ გატარებულმა პოლიტიკამ, მათ შორის ნავთობის ბლოკადამ და სანქციებმა, უმძიმესი გავლენა მოახდინა ვენესუელის მოსახლეობაზე. ქვეყანა, რომელიც ერთ დროს ლათინური ამერიკის ერთ-ერთი უმდიდრესი სახელმწიფო იყო, დღეს ღრმა ეკონომიკურ და ჰუმანიტარულ კრიზისშია. საწვავის დეფიციტი, საკვების უკმარისობა, მედიკამენტების ნაკლებობა და ჰიპერინფლაცია გახდა ყოველდღიურობის ნაწილი მილიონობით ვენესუელელისთვის. ნავთობის ექსპორტის შეზღუდვა პირდაპირ აზიანებს სახელმწიფოს შემოსავლებს, რასაც შედეგად მოჰყვება საჯარო სერვისების გაუარესება, ჯანდაცვისა და განათლების სისტემების კოლაფსი.
მოსახლეობა იძულებულია ყოველდღიურად ებრძოლოს გადარჩენისთვის. ნავთობის სექტორისთვის დაწესებული სანქციები, რომელიც ქვეყნის ექსპორტის თითქმის მთლიან მოცულობას შეადგენს, მინიმუმამდე ამცირებს უცხოური ვალუტის შემოდინებას, რაც სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია იმპორტირებული საქონლისა და მედიკამენტების შესაძენად. ამგვარი „ბლოკადის“ შედეგად, მოსახლეობის ფენა, რომელსაც უკვე მრავალი წელია უჭირს ცხოვრების ძირითადი საჭიროებების დაკმაყოფილება, კიდევ უფრო დიდ სირთულეებს ემზადება. ეს ქმნის ჰუმანიტარულ დილემას, სადაც პოლიტიკური მიზნები პირდაპირ აისახება რიგითი მოქალაქეების ცხოვრების ხარისხზე.
აშშ-ვენესუელას ურთიერთობების ისტორიული ფონი
აშშ-სა და ვენესუელას შორის ურთიერთობები ათწლეულების განმავლობაში რთული და დაძაბული იყო, განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც ქვეყნის სათავეში უგო ჩავესი მოვიდა 1999 წელს. ჩავესის „ბოლივარული რევოლუცია“ ხასიათდებოდა ანტიამერიკული რიტორიკით და სოციალისტური პოლიტიკით, რაც ხშირად კონფლიქტში მოდიოდა ვაშინგტონის ინტერესებთან რეგიონში. შეერთებული შტატები აკრიტიკებდა ჩავესის და შემდგომში ნიკოლას მადუროს მთავრობებს ავტორიტარიზმის, კორუფციის, დემოკრატიული ნორმების დარღვევისა და ადამიანის უფლებების ხელყოფისთვის. ამ კრიტიკას მოჰყვა არაერთი სანქცია, რომელიც მიმართული იყო ცალკეული პირების, ორგანიზაციებისა და მთლიანად ვენესუელის ეკონომიკის წინააღმდეგ.
მიუხედავად იმისა, რომ აშშ ოფიციალურად აცხადებდა, რომ მისი პოლიტიკა მიზნად ისახავს ვენესუელაში დემოკრატიის აღდგენას, სმიტის განცხადება ახალ პერსპექტივას სთავაზობს ამ ურთიერთობებს. იგი მიანიშნებს, რომ დეკლარირებული მიზნების მიღმა შესაძლოა იმალებოდეს ვენესუელას მდიდარ ნავთობის რესურსებზე ზემოქმედების სურვილი და ამერიკის გეოპოლიტიკური გავლენის გაძლიერება სამხრეთ ამერიკაში. ეს ინტერპრეტაცია გვაფიქრებინებს რეგიონში აშშ-ის ჩარევის უფრო ფართო ისტორიულ კონტექსტზე, სადაც ხშირად ეკონომიკური და სტრატეგიული ინტერესები მთავარ როლს ასრულებდა.
კონგრესმენ ადამ სმიტის მიერ გაკეთებული განცხადება ტრამპის ადმინისტრაციის ვენესუელასთან დაკავშირებული ნავთობის ბლოკადის ნამდვილ მიზნებთან დაკავშირებით, სერიოზულ საკითხებს აჩენს აშშ-ის საგარეო პოლიტიკის მოტივაციის შესახებ. მისი მტკიცება, რომ ეს ქმედებები მიზნად ისახავს არა დემოკრატიის მხარდაჭერას, არამედ ვენესუელაზე ძალაუფლების მოპოვებას, ეჭვქვეშ აყენებს ოფიციალურ რიტორიკას. მაღალი რანგის სამხედრო მოხელეებთან საიდუმლო ბრიფინგის შემდეგ გაკეთებული ეს განცხადება, ვენესუელას მოსახლეობისთვის მოსალოდნელი სირთულეების ფონზე, ხაზს უსვამს აშშ-ვენესუელას ურთიერთობების კომპლექსურ ბუნებას და იმ მრავალმხრივ ინტერესებს, რომლებიც აყალიბებს რეგიონულ გეოპოლიტიკას. მომავალში, სავარაუდოდ, გაგრძელდება დებატები ამ პოლიტიკის ეფექტურობასა და ეთიკურ ასპექტებზე, რაც გავლენას მოახდენს არა მხოლოდ ვენესუელაზე, არამედ მთელი ლათინური ამერიკის სტაბილურობაზე.
