საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი კობახიძემ საჯარო გამოსვლისას აღნიშნა, რომ ქვეყანაში მიმდინარე მასშტაბური საპროტესტო აქციები, რომლებიც „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონპროექტს მოჰყვა, მთავრობის დამხობის მცდელობას წარმოადგენს. პრემიერ-მინისტრმა ასევე განაცხადა, რომ აღნიშნულ ქმედებებს მკაცრი რეაგირება მოჰყვება. ეს განცხადება ქვეყნის პოლიტიკურ დღის წესრიგში არსებულ დაძაბულობას კიდევ უფრო ამწვავებს და მიანიშნებს ხელისუფლების მზადყოფნაზე, მიიღოს ზომები პროტესტის შეკავების მიზნით. აღნიშნული ბრალდებები გაკეთდა ფონზე, როდესაც საზოგადოების ნაწილი, სამოქალაქო აქტივისტები, სტუდენტები და ოპოზიციის წარმომადგენლები კვირების განმავლობაში აპროტესტებენ კანონპროექტს, რომელსაც „რუსულ კანონად“ მოიხსენიებენ.
„გამჭვირვალობის კანონი“ და მრავალთვიანი პროტესტის ფონი
საქართველოში ბოლო თვეების განმავლობაში მიმდინარეობს აქტიური დისკუსია და ფართომასშტაბიანი საპროტესტო გამოსვლები „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონპროექტის გამო. კანონპროექტი, რომელიც არასამთავრობო ორგანიზაციებსა და მედიასაშუალებებს, რომლებიც დაფინანსების 20%-ზე მეტს უცხოეთიდან იღებენ, „უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებელ ორგანიზაციებად“ რეგისტრაციას ავალდებულებს, თავდაპირველად 2023 წლის მარტში იქნა წარდგენილი. მაშინ საზოგადოების მწვავე წინააღმდეგობისა და საერთაშორისო კრიტიკის ფონზე, მმართველმა პარტიამ მისი გაწვევა გადაწყვიტა. თუმცა, 2024 წლის აპრილში, მმართველი პარტია „ქართულმა ოცნებამ“ კანონპროექტი პარლამენტში ხელახლა დაარეგისტრირა, რამაც საპროტესტო ტალღა განახლებული ძალით გამოიწვია. მომიტინგეები და ოპოზიცია მიიჩნევენ, რომ კანონი რუსულ კანონმდებლობას იმეორებს და საფრთხეს უქმნის საქართველოს დემოკრატიულ განვითარებასა და ევროკავშირში ინტეგრაციის პერსპექტივას.
პრემიერ-მინისტრის ბრალდება და ხელისუფლების პოზიცია
პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი კობახიძემ საპროტესტო აქციების მონაწილეები მთავრობის დამხობის მცდელობაში დაადანაშაულა. მისი თქმით, ეს მცდელობები გარედან იმართება და მიზნად ისახავს ქვეყანაში დესტაბილიზაციისა და არეულობის შექმნას. ხელისუფლება „გამჭვირვალობის კანონს“ ეროვნული სუვერენიტეტის დაცვისა და საზოგადოებისთვის ინფორმაციის მიწოდების საშუალებად აფასებს. ოფიციალური პირები ხშირად აღნიშნავენ, რომ მსგავსი კანონები არსებობს სხვა დემოკრატიულ ქვეყნებშიც და მისი მიზანი უცხოური დაფინანსების გამჭვირვალობის უზრუნველყოფაა. ისინი ასევე აცხადებენ, რომ პროტესტში ჩართული ზოგიერთი ძალა უცხოელი დონორების მიერ არის წაქეზებული, რაც ქვეყნის შიდა საქმეებში ჩარევად განიხილება.
ოპონენტებისა და მოქალაქეების არგუმენტები
კანონპროექტის მოწინააღმდეგეები, მათ შორის ოპოზიციური პარტიები, სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციები და რიგითი მოქალაქეები, აცხადებენ, რომ „გამჭვირვალობის კანონი“ ზღუდავს სიტყვისა და გაერთიანების თავისუფლებას, ხელს უშლის მედიის დამოუკიდებელ მუშაობას და აფერხებს სამოქალაქო საზოგადოების განვითარებას. მათი მთავარი არგუმენტია, რომ კანონი „კრემლისეულ“ მოდელს იმეორებს და მიმართულია ქვეყნის დემოკრატიული ინსტიტუტების შესუსტებისკენ. მომიტინგეები ასევე ხაზს უსვამენ საქართველოს კონსტიტუციით განსაზღვრულ ევროკავშირსა და ნატოში ინტეგრაციის მიზანს და მიიჩნევენ, რომ ეს კანონი ეწინააღმდეგება ამ კურსს, რადგან ევროკავშირი და აშშ მკაცრად აკრიტიკებენ მის შინაარსს.
საერთაშორისო გამოხმაურება და შეშფოთება
„უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონპროექტის ხელახალი ინიცირებას და მიმდინარე პროტესტებს საერთაშორისო თანამეგობრობის მხრიდან ფართო გამოხმაურება მოჰყვა. ევროკავშირის, გაერთიანებული შტატების და სხვა დასავლური ქვეყნების მაღალჩინოსნებმა არაერთხელ გამოხატეს ღრმა შეშფოთება კანონპროექტის მიმართ, აცხადებდნენ რა, რომ ის შეუთავსებელია ევროპულ ღირებულებებთან და ნორმებთან. მათ მოუწოდეს საქართველოს ხელისუფლებას, უარი ეთქვა კანონზე, რადგან ის საფრთხეს უქმნის ქვეყნის ევროატლანტიკურ მისწრაფებებსა და დემოკრატიულ მომავალს. ზოგიერთმა საერთაშორისო აქტორმა შესაძლო სანქციებზეც კი ისაუბრა, თუ კანონი ძალაში შევა.
„მკაცრი რეაგირების“ პერსპექტივები
პრემიერ-მინისტრის მიერ დაანონსებული „მკაცრი რეაგირება“ საპროტესტო აქციებზე, შესაძლოა, სხვადასხვა ფორმით განხორციელდეს. ეს შეიძლება მოიცავდეს სამართალდამცავი ორგანოების გააქტიურებას, საპროტესტო აქციების ორგანიზატორებისა და მონაწილეების მიმართ ადმინისტრაციული თუ სისხლის სამართლის დევნის გაძლიერებას. მსგავსი ქმედებები, სავარაუდოდ, კიდევ უფრო გაზრდის დაძაბულობას ქვეყანაში და გააღრმავებს პოლარიზაციას ხელისუფლებასა და საზოგადოების გარკვეულ ნაწილს შორის. ასევე, არსებობს რისკი, რომ ასეთმა ნაბიჯებმა შეაფერხოს სამოქალაქო საზოგადოების საქმიანობა და შეზღუდოს მედიის თავისუფლება, რაც კრიტიკულად მნიშვნელოვანია დემოკრატიული სახელმწიფოს ფუნქციონირებისთვის.
საქართველოში შექმნილი პოლიტიკური ვითარება, პრემიერ-მინისტრის ბრალდებები და „მკაცრი რეაგირების“ დაპირება, ქვეყანას ახალ, დაძაბულ ფაზაში გადაჰყავს. „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონპროექტი კვლავ რჩება საზოგადოებრივი დისკუსიის ცენტრში, რასაც თან ახლავს როგორც შიდა, ისე საერთაშორისო კრიტიკა. მოვლენების შემდგომი განვითარება გადამწყვეტი იქნება საქართველოს დემოკრატიული მომავლისა და ევროპული ინტეგრაციის გზაზე, რადგან დაპირისპირება ხელისუფლებისა და პროტესტის მონაწილეებს შორის სულ უფრო მწვავდება.
