ბოლო პერიოდში საქართველოში შექმნილმა პოლიტიკურმა კლიმატმა და საზოგადოებრივმა პროტესტებმა ახალ, უკიდურესად დაძაბულ ფაზაში გადაინაცვლა, განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი კობახიძემ მწვავე და კრიტიკული განცხადება გააკეთა. მან საჯაროდ განაცხადა, რომ მიმდინარე საპროტესტო აქციების ორგანიზატორები და აქტიური მონაწილეები, სინამდვილეში, ქვეყანაში ხელისუფლების ძალადობრივად დამხობასა და კონსტიტუციური წესრიგის დარღვევას ცდილობდნენ. პრემიერ-მინისტრმა ასევე ხაზი გაუსვა, რომ სახელმწიფო ამგვარ ქმედებებს მკაცრი ზომებით უპასუხებს და კანონის სრული სიმკაცრით იმოქმედებს ნებისმიერი სამართალდარღვევის შემთხვევაში. ეს განცხადება, რომელიც უპრეცედენტოა თავისი სიმწვავით, მნიშვნელოვნად ამძაფრებს ისედაც დაძაბულ პოლიტიკურ ვითარებას ქვეყანაში, სადაც უკვე რამდენიმე კვირაა, მასშტაბური და უწყვეტი საპროტესტო მსვლელობები მიმდინარეობს სადავო კანონპროექტის წინააღმდეგ.

პრემიერ-მინისტრის მწვავე ბრალდებები და დაპირებები

პრემიერ-მინისტრ ირაკლი კობახიძის შეფასებით, მიმდინარე საპროტესტო ტალღა სცილდება მშვიდობიანი შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლების ფუნდამენტურ ფარგლებს. მისი თქმით, ამ აქციების მიღმა დგას ორგანიზებული და კარგად დაფინანსებული მცდელობა, რომლის საბოლოო მიზანიც საქართველოს კონსტიტუციური წესრიგის დარღვევა და დემოკრატიულად არჩეული ხელისუფლების დამხობაა. კობახიძემ აღნიშნა, რომ ხელისუფლება ფლობს კონკრეტულ ინფორმაციას ამგვარი განზრახვების შესახებ და არავითარ შემთხვევაში არ დაუშვებს ქვეყანაში დესტაბილიზაციას, ქაოსს ან ძალადობას. მან მკაცრად გააფრთხილა პროტესტის მონაწილეები, რომ კანონდარღვევის, მათ შორის სახელმწიფო ინსტიტუტებზე ძალადობრივი თავდასხმის ან საზოგადოებრივი წესრიგის მასშტაბური დარღვევის შემთხვევაში, მათ მიმართ შესაბამისი და უმკაცრესი რეაგირება მოხდება. პრემიერის განცხადება განსაკუთრებით მწვავედ აღიქმება იმ ფონზე, რომ მსგავსი ბრალდებები ისტორიულად ხშირად გამოიყენებოდა ოპონენტების წინააღმდეგ პოლიტიკური ბრძოლისას, რაც ხშირად იწვევდა რეპრესიებს. „ჩვენ არ დავუშვებთ სახელმწიფო ინსტიტუტების მიმართ ნებისმიერ ძალადობრივ მცდელობას და ამას შესაბამისი მკაცრი პასუხი მოჰყვება ჩვენი მხრიდან, ყველა ის პირი, ვინც ამაში მონაწილეობას მიიღებს, კანონის სრული სიმკაცრით დაისჯება“, – განაცხადა მან. ეს განცხადება აჩენს სერიოზულ კითხვებს იმის თაობაზე, თუ რა კონკრეტულ ზომებს გეგმავს მთავრობა და როგორ იმოქმედებს ეს ქვეყანაში სამოქალაქო თავისუფლებების სტანდარტებზე, შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლების ფუნდამენტურ უფლებაზე.

მზარდი საპროტესტო ტალღა და „უცხოური აგენტების“ კანონი

პრემიერ-მინისტრის მკაცრ განცხადებას წინ უძღოდა კვირების განმავლობაში მიმდინარე მასშტაბური საპროტესტო აქციები, რომლებიც თბილისსა და საქართველოს სხვა დიდ ქალაქებში იმართებოდა. საზოგადოების უკმაყოფილება გამოიწვია პარლამენტში ხელახლა ინიცირებულმა კანონპროექტმა „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“, რომელიც კრიტიკოსების მიერ, როგორც ქვეყნის შიგნით, ისე მის ფარგლებს გარეთ, „რუსულ კანონად“ მოინათლა. პროტესტის მონაწილეები აცხადებენ, რომ ეს კანონი ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციით განსაზღვრულ ევროპულ და ევროატლანტიკურ მისწრაფებებს, ზღუდავს სამოქალაქო საზოგადოების, დამოუკიდებელი მედიისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების საქმიანობას და წარმოადგენს რუსეთის მსგავსი ავტორიტარული მოდელის დანერგვის მცდელობას საქართველოში. ათობით ათასი მოქალაქე, განსაკუთრებით ახალგაზრდები და სტუდენტები, რეგულარულად იკრიბება პარლამენტის მიმდებარე ტერიტორიაზე, რათა თავიანთი მტკიცე პროტესტი გამოხატონ. ისინი მოითხოვენ კანონპროექტის უპირობო გაწვევას და მთავრობის მიერ ქვეყნის ურყევი ევროატლანტიკური კურსის დაცვას. აქციები უმეტესად მშვიდობიანია, თუმცა პოლიციასთან დაპირისპირების ცალკეული შემთხვევებიც დაფიქსირდა, რამაც დამატებითი დაძაბულობა შექმნა და არაერთგზის გამოიწვია საერთაშორისო შეშფოთება გამოყენებული ძალის პროპორციულობის საკითხზე.

პოლიტიკური დაძაბულობის ესკალაცია და პოლარიზაცია

პრემიერ-მინისტრის მიერ პროტესტის „გადატრიალების მცდელობად“ შეფასება მნიშვნელოვნად ცვლის პოლიტიკური დიალოგის ტონს და კიდევ უფრო ართულებს არსებული პოლიტიკური კრიზისის განმუხტვის პერსპექტივას. ამგვარი მკაცრი რიტორიკა, რომელიც ოპონენტებს უკანონო ქმედებებში ადანაშაულებს, შესაძლოა მიანიშნებდეს ხელისუფლების განზრახვაზე, გააძლიეროს კონტროლი საპროტესტო მოძრაობებზე და გამოიყენოს კანონის სრული ძალა დემონსტრაციების ჩასახშობად. ოპოზიციური პარტიები და სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლები კატეგორიულად უარყოფენ პრემიერის ბრალდებებს და მათ „უპასუხისმგებლო“, „სახიფათო“ და „დემოკრატიის წინააღმდეგ მიმართულ ნაბიჯებს“ უწოდებენ. მათი აზრით, ეს არის მცდელობა, მოახდინოს დემოკრატიული და ლეგიტიმური პროტესტის დისკრედიტაცია, რათა გაამართლოს შესაძლო რეპრესიული ზომები და ძალის გამოყენება. ქვეყანაში არსებული პოლარიზაცია კიდევ უფრო ღრმავდება, რადგან მთავრობა და მმართველი პარტია „ქართული ოცნება“ მტკიცედ დგას თავის პოზიციაზე კანონპროექტის მიღებასთან დაკავშირებით, ხოლო საზოგადოების მნიშვნელოვანი ნაწილი არ აპირებს დათმობას და აცხადებს, რომ ბრძოლას ბოლომდე გააგრძელებს ქვეყნის დასავლური მომავლის დასაცავად. ეს დაპირისპირება სერიოზულად აყენებს კითხვის ნიშნის ქვეშ შიდაპოლიტიკური სტაბილურობის შენარჩუნების შესაძლებლობას.

საერთაშორისო გამოხმაურება და გეოპოლიტიკური ასპექტები

საქართველოში შექმნილ შიდა პოლიტიკურ კრიზისს და მიმდინარე მოვლენებს განსაკუთრებული ყურადღებით აკვირდებიან საერთაშორისო არენაზე. მრავალი დასავლური ქვეყნის ლიდერმა, მათ შორის ევროკავშირისა და აშშ-ის წარმომადგენლებმა, ასევე საერთაშორისო ორგანიზაციებმა, მკაცრი შეშფოთება გამოთქვეს „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონპროექტის გამო, რომელიც, მათი აზრით, საფრთხეს უქმნის ქვეყნის დემოკრატიულ განვითარებას, სამოქალაქო საზოგადოების სიცოცხლისუნარიანობას და, რაც მთავარია, საქართველოს ევროპულ ინტეგრაციას. პრემიერ-მინისტრის ბოლოდროინდელი განცხადება, რომელიც საპროტესტო აქციებს მთავრობის დამხობის მცდელობად აფასებს, კიდევ უფრო აღრმავებს ამ შეშფოთებას და კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს საქართველოს ერთგულებას დემოკრატიული ფასეულობებისადმი. ზოგიერთი საერთაშორისო მედიასაშუალების ანალიტიკოსები, მათ შორის CNN-ის ექსპერტები, მიიჩნევენ, რომ საქართველოში დემოკრატიის მდგომარეობის სავარაუდო გაუარესებამ შესაძლოა რეგიონალური და გლობალური გეოპოლიტიკური ცვლილებები გამოიწვიოს. მათი ანალიზით, დასავლური ღირებულებებისგან დაშორება და სამოქალაქო საზოგადოების შეზღუდვა შეიძლება შეიქმნას გარკვეული "ფანჯარა" ისეთი გეოპოლიტიკური აქტორებისთვის, როგორიცაა რუსეთი, ჩინეთი და ირანი, რათა გააძლიერონ თავიანთი გავლენა რეგიონში, რაც საფრთხეს შეუქმნის შავი ზღვის უსაფრთხოების არქიტექტურასაც. ამგვარი შეფასებები ხაზს უსვამს იმას, რომ საქართველოს შიდა პოლიტიკურ პროცესებს გაცილებით ფართო გეოპოლიტიკური მნიშვნელობა აქვს და შეიძლება გავლენა მოახდინოს რეგიონულ სტაბილურობაზე და ძალთა ბალანსზე. საერთაშორისო თანამეგობრობა, დასავლელი პარტნიორების ჩათვლით, მოუწოდებს მხარეებს დიალოგისკენ, დაძაბულობის დეესკალაციისკენ და ფუნდამენტური უფლებების დაცვისკენ, რათა თავიდან იქნას აცილებული შემდგომი გამწვავება და ქვეყნის იზოლაცია.

მომავალი პერსპექტივები და ქვეყნის წინაშე მდგარი გამოწვევები

ამჟამინდელი მოცემულობით, საქართველო კვლავ მწვავე პოლიტიკური კრიზისის წინაშე დგას, სადაც მთავრობის მტკიცე პოზიცია სადავო კანონპროექტის მიმართ და ოპოზიციის, ისევე როგორც საზოგადოების დიდი ნაწილის, შეუპოვარი წინააღმდეგობა ერთმანეთს უპირისპირდება. პრემიერ-მინისტრის განცხადება, რომელიც პროტესტს „გადატრიალების მცდელობად“ აფასებს, შესაძლოა, მიანიშნებდეს ხელისუფლების განზრახვაზე, გამოიყენოს უფრო მკაცრი და, შესაძლოა, რეპრესიული მეთოდები საპროტესტო ტალღის შესაჩერებლად. ამგვარმა ქმედებებმა, საერთაშორისო საზოგადოების მზარდ შეშფოთებასთან ერთად, შესაძლოა სერიოზული და შეუქცევადი შედეგები მოუტანოს ქვეყნის დემოკრატიულ მომავალს, ევროინტეგრაციის პერსპექტივებს და რეგიონულ სტაბილურობას. საკვანძო იქნება, თუ როგორ წარიმართება მოვლენები უახლოეს პერიოდში – შეძლებს თუ არა ქვეყანა ამ შიდა პოლიტიკური გამოწვევების გადალახვას დემოკრატიული პრინციპების დაცვით, თუ პოლიტიკური დაძაბულობა კიდევ უფრო გამწვავდება და გამოიწვევს ქვეყნის საერთაშორისო იზოლაციას. საქართველოს წინაშე დგას გადამწყვეტი არჩევანი, რომელიც განსაზღვრავს მის გეოპოლიტიკურ ორიენტაციასა და მომავალს წლების განმავლობაში.