საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი კობახიძემ ბოლო საჯარო გამოსვლებში ქვეყნის პოლიტიკურ არენაზე არსებულ დაძაბულობასა და მიმდინარე მასობრივ საპროტესტო აქციებს მკვეთრი შეფასება მისცა. პრემიერის განცხადებით, გარკვეული ძალები, რომელთაც ის არ ასახელებს, ხელისუფლების ძალადობრივი გზით დამხობას ცდილობენ. ამავდროულად, მან განაცხადა, რომ მთავრობა არ დაუშვებს ქვეყანაში დესტაბილიზაციას და ყველა უკანონო ქმედებას მკაცრი სამართლებრივი რეაგირება მოჰყვება. ეს განცხადებები გაკეთდა „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონის ხელახალი ინიცირებისა და მასზე მიბმული ფართომასშტაბიანი საპროტესტო მოძრაობის ფონზე, რამაც მნიშვნელოვნად გააღრმავა პოლარიზაცია ქართულ საზოგადოებაში და გამოიწვია საერთაშორისო თანამეგობრობის კრიტიკა.
პრემიერ-მინისტრის განცხადებები და ბრალდებები
პრემიერ-მინისტრის, ირაკლი კობახიძის თქმით, საქართველოში მიმდინარე საპროტესტო აქციები, რომლებიც „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონის წინააღმდეგ არის მიმართული, სცდება მშვიდობიანი პროტესტის ფარგლებს და სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობის ხასიათს ატარებს. მან აღნიშნა, რომ ამ პროცესებში ჩართულია გარკვეული რადიკალური ჯგუფები, რომლებიც უცხოეთიდან ფინანსდებიან და მათი მიზანი ხელისუფლების დელეგიტიმაცია და შემდეგი ნაბიჯით, მისი დამხობაა. კობახიძემ ხაზგასმით აღნიშნა საქართველოს სუვერენიტეტის დაცვის მნიშვნელობა და დაადასტურა მთავრობის გადაწყვეტილება, არ დაუშვას გარე ჩარევა ქვეყნის საშინაო საქმეებში. მან ასევე გააკრიტიკა ის საერთაშორისო აქტორები, რომლებიც, მისი აზრით, მხარს უჭერენ „რადიკალურ ოპოზიციას“ და ხელს უწყობენ ქვეყანაში დაძაბულობის ესკალაციას.
„უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონი და მასობრივი პროტესტი
საპროტესტო ტალღა საქართველოში მას შემდეგ დაიწყო, რაც მმართველმა პარტიამ „ქართული ოცნება – დემოკრატიული საქართველო“ ხელახლა დააყენა დღის წესრიგში კანონი „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“. კანონის ინიციატივა გასულ წელს, საზოგადოების მწვავე წინააღმდეგობის გამო, გაწვეულ იქნა. კრიტიკოსები ამ კანონს „რუსულ კანონად“ მოიხსენიებენ და აცხადებენ, რომ ის კრემლის მიერ მიღებული მსგავსი კანონმდებლობის ანალოგია, რომელიც მიზნად ისახავს სამოქალაქო საზოგადოებისა და დამოუკიდებელი მედიის დისკრედიტაციას და გაჩუმებას. კანონის მოწინააღმდეგეების თქმით, ის საფრთხეს უქმნის საქართველოს ევროპულ ინტეგრაციას და დემოკრატიულ განვითარებას. თბილისის ქუჩებში ათობით ათასი ადამიანი გამოვიდა კანონის გასაპროტესტებლად, მათ შორის სტუდენტები, ახალგაზრდები, სამოქალაქო აქტივისტები და ოპოზიციის წარმომადგენლები. საპროტესტო აქციებს არაერთხელ მოჰყვა შეტაკებები პოლიციასთან, რა დროსაც დაშავდნენ როგორც მომიტინგეები, ისე სამართალდამცველები. ევროკავშირმა, შეერთებულმა შტატებმა და სხვა საერთაშორისო პარტნიორებმა არაერთხელ მოუწოდეს საქართველოს ხელისუფლებას, უარი ეთქვა კანონის მიღებაზე და გაეთვალისწინებინა ვენეციის კომისიის რეკომენდაციები.
ხელისუფლების მტკიცე პოზიცია და სამომავლო ნაბიჯები
პრემიერ-მინისტრმა კობახიძემ ხაზგასმით აღნიშნა, რომ მთავრობა მტკიცედ დგას კანონის მიღების პოზიციაზე, რადგან მისი მტკიცებით, ეს კანონი ემსახურება საქართველოს სუვერენიტეტის გაძლიერებას და საზოგადოებისთვის ინფორმაციის გამჭვირვალობას. მან დაადასტურა, რომ ხელისუფლება მიიღებს ყველა აუცილებელ ზომას საზოგადოებრივი წესრიგის დასაცავად და ნებისმიერი დესტრუქციული ქმედების აღსაკვეთად. პრემიერის განცხადებით, კანონის ირგვლივ შექმნილი აჟიოტაჟი ხელოვნურია და მიზნად ისახავს ქვეყნის დესტაბილიზაციას. მთავრობა მიიჩნევს, რომ კანონი აუცილებელია იმისათვის, რომ უცხოეთიდან დაფინანსებული ორგანიზაციების საქმიანობა უფრო გამჭვირვალე გახდეს და საზოგადოებამ იცოდეს, ვინ დგას ამა თუ იმ ინიციატივის უკან. აღსანიშნავია, რომ ხელისუფლების წარმომადგენლები ხშირად ადარებენ ამ კანონს ამერიკულ FARA-ს კანონმდებლობას, თუმცა კრიტიკოსები ამ ანალოგიას არამართებულად მიიჩნევენ.
საერთაშორისო გამოხმაურება და გეოპოლიტიკური კონტექსტი
საქართველოში განვითარებული მოვლენები ყურადღების ცენტრში მოექცა საერთაშორისო თანამეგობრობისთვის. დასავლელი პარტნიორები, მათ შორის ევროკავშირი და შეერთებული შტატები, გამოხატავენ ღრმა შეშფოთებას საქართველოს დემოკრატიული უკუსვლისა და მისი ევროატლანტიკური მისწრაფებებისთვის მოსალოდნელი საფრთხეების გამო. საერთაშორისო ანალიტიკოსები და დიპლომატები შიშობენ, რომ ამგვარი ქმედებები, რომელიც დემოკრატიულ ინსტიტუტებსა და სამოქალაქო საზოგადოებას უტევს, შესაძლოა, გახსნას შესაძლებლობები ისეთი გეოპოლიტიკური აქტორებისთვის, როგორიცაა რუსეთი, ჩინეთი და ირანი, რომ გააფართოონ საკუთარი გავლენა რეგიონში. აღნიშნული ქვეყნები, საერთო წარმომადგენლობის მიხედვით, არ იზიარებენ დასავლურ დემოკრატიულ ღირებულებებს და შესაძლოა ისარგებლონ რეგიონში შექმნილი ვაკუუმით, რათა განამტკიცონ თავიანთი პოზიციები საქართველოს ხარჯზე, რაც შემდგომში დააზიანებს ქვეყნის სტრატეგიულ მიმართულებას დასავლური ინტეგრაციისკენ. საერთაშორისო შეშფოთება გამწვავებულია საქართველოს ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსთან დაკავშირებული მოლოდინებითა და იმით, რომ ეს კანონი პირდაპირ ეწინააღმდეგება ევროკავშირის 12 რეკომენდაციას.
სამოქალაქო საზოგადოების როლი და პოლარიზებული გარემო
„უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონი უშუალოდ სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებსა და დამოუკიდებელ მედია საშუალებებს ეხება, რომლებიც, მთავრობის მტკიცებით, არასაკმარისად გამჭვირვალე არიან თავიანთი ფინანსების წყაროებში. ეს ორგანიზაციები, თავის მხრივ, კანონს დისკრიმინაციულად და რეპრესიულად მიიჩნევენ, რადგან, მათი განცხადებით, მათი საქმიანობა მკაცრად კონტროლდება და გამჭვირვალეა არსებული კანონმდებლობის ფარგლებში. საქართველოში უკვე წლებია არსებობს ღრმა პოლიტიკური პოლარიზაცია, რომელიც ამჟამინდელი მოვლენების ფონზე კიდევ უფრო გამძაფრდა. საზოგადოება გაყოფილია: ერთი მხრივ, არიან ისინი, ვინც კანონს სუვერენიტეტის დაცვისა და ეროვნული ინტერესების გაძლიერების საშუალებად მიიჩნევს, მეორე მხრივ კი – ისინი, ვინც მას დემოკრატიის შეზღუდვად და რუსული გავლენის გაძლიერების მცდელობად აღიქვამს. ამ პოლარიზებულ გარემოში დიალოგის შესაძლებლობები მინიმუმამდეა დაყვანილი, რაც ქვეყნის მომავალ განვითარებას ბუნდოვანს ხდის.
საქართველოს პრემიერ-მინისტრის განცხადებები საპროტესტო აქციების სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობად შეფასების შესახებ, ისევე როგორც მისი დაპირება მკაცრი რეაგირების თაობაზე, ქმნის დაძაბულ პოლიტიკურ ფონს. „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონის ირგვლივ განვითარებული მოვლენები და მასზე საერთაშორისო თანამეგობრობის რეაქცია მნიშვნელოვნად განსაზღვრავს საქართველოს მომავალ დემოკრატიულ განვითარებასა და მის ევროპულ პერსპექტივებს. ქვეყანა დგას კრიტიკულ გზაჯვარედინზე, სადაც გადაწყვეტილებები, რომლებიც დღეს მიიღება, გრძელვადიან გავლენას მოახდენს მის შიდა სტაბილურობასა და საერთაშორისო პოზიციებზე.
