საქართველოს უმაღლესი განათლების სფეროში მოღვაწე 65 საერთაშორისო აკადემიკოსი პრემიერ-მინისტრ ირაკლი კობახიძეს მთავრობის მიერ შემოთავაზებული უმაღლესი განათლების ეროვნული რეფორმის კონცეფციის გადახედვისკენ მოუწოდებს. დოკუმენტში, რომელიც 15 დეკემბრით თარიღდება, სხვადასხვა უნივერსიტეტის მეცნიერები თავიანთ შეშფოთებას გამოთქვამენ იმის შესახებ, რომ რეფორმამ შესაძლოა რისკის ქვეშ დააყენოს „საქართველოში ჯანსაღი აზრის გამოხატვისთვის ღია ბოლო სფერო“.
მთავრობის მიზნები და აკადემიკოსთა მოწოდება
„ქართული ოცნების“ მთავრობის განმარტებით, აღნიშნული სარეფორმო ინიციატივა მიზნად ისახავს უმაღლესი განათლების სისტემის ეფექტურობისა და ხარისხის გაუმჯობესებას, ასევე სტუდენტებისთვის თანაბარი ხელმისაწვდომობის ხელშეწყობას. თუმცა, საერთაშორისო აკადემიკოსები მოუწოდებენ ხელისუფლებას, „გადახედოს ამ საგანმანათლებლო თვალსაზრისით მავნე წინადადებას“ და ჩაერთოს ყველა დაინტერესებულ მხარესთან დიალოგში, სანამ რეფორმა განხორციელდება.
განცხადება, რომელიც უცხოეთის სხვადასხვა უნივერსიტეტის მეცნიერთა ხელმოწერით გავრცელდა, ნათლად მიუთითებს რეფორმის მიმართ არსებულ სერიოზულ უკმაყოფილებაზე საერთაშორისო აკადემიურ წრეებში. ეს მოწოდება განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს იმ ფონზე, როდესაც ქვეყანაში საგანმანათლებლო პოლიტიკის განვითარების მიმართულება აქტიური განხილვის საგანია.
აკადემიური თავისუფლება და „ჯანსაღი აზრის გამოხატვა“
აკადემიკოსების მთავარი შეშფოთება ფოკუსირებულია რეფორმის პოტენციურ გავლენაზე აკადემიურ თავისუფლებასა და უმაღლეს განათლებაში ჯანსაღი აზრის გამოხატვის შესაძლებლობაზე. ისინი ამტკიცებენ, რომ უნივერსიტეტები ისტორიულად წარმოადგენენ სივრცეებს, სადაც კრიტიკული აზროვნება, დებატები და განსხვავებული შეხედულებების გამოხატვა არა მხოლოდ დასაშვები, არამედ აუცილებელია პროგრესისთვის. ამ კონტექსტში, „ჯანსაღი აზრის გამოხატვისთვის ღია სფეროს“ შეზღუდვა შეიძლება აღიქმებოდეს როგორც საფრთხე ინტელექტუალური დამოუკიდებლობისა და ინოვაციური აზროვნებისთვის. უმაღლეს განათლებაში თავისუფალი დისკუსია ფუნდამენტურია სამეცნიერო კვლევის განვითარებისთვის, სტუდენტების კრიტიკული აზროვნების უნარების გაუმჯობესებისთვის და საზოგადოების დემოკრატიული განვითარებისთვის.
რეფორმის კონცეფციის შესაძლო შედეგები
მიუხედავად იმისა, რომ მთავრობა რეფორმის მიზნად ეფექტურობისა და ხარისხის ამაღლებას ასახელებს, აკადემიკოსები შიშობენ, რომ ზოგიერთმა ცვლილებამ შესაძლოა გაუმართლებელი ადმინისტრაციული კონტროლი დანერგოს ან შეზღუდოს ფაკულტეტისა და სტუდენტების ავტონომია. მსგავსმა ზომებმა, მათი თვალსაზრისით, შეიძლება ხელი შეუშალოს აკადემიური პერსონალის ინიციატივებს, დააბრკოლოს ინოვაციური პროექტები და შეასუსტოს უნივერსიტეტების, როგორც დამოუკიდებელი ინტელექტუალური ცენტრების როლი. ამ ტიპის შეზღუდვები ხშირად იწვევს აკადემიური სფეროს სტაგნაციას და ქვეყნის საერთაშორისო სამეცნიერო საზოგადოებასთან ინტეგრაციის შეფერხებას.
დაინტერესებულ მხარეთა ჩართულობის მნიშვნელობა
საერთაშორისო აკადემიკოსების მოწოდება, რომ ჩაერთონ „ყველა დაინტერესებული მხარე“ რეფორმის განხილვაში, ხაზს უსვამს ინკლუზიური პოლიტიკის შემუშავების პრინციპს. უმაღლესი განათლების სფეროში დაინტერესებული მხარეები მოიცავენ არა მხოლოდ მთავრობის წარმომადგენლებს, არამედ უნივერსიტეტების რექტორატებს, პროფესორ-მასწავლებლებს, სტუდენტურ თვითმმართველობებს, მკვლევრებს, სამოქალაქო საზოგადოებას და კერძო სექტორსაც კი, რადგან მათ აქვთ უშუალო გამოცდილება და ცოდნა სისტემის ფუნქციონირების შესახებ. მათი მოსაზრებების იგნორირებამ შესაძლოა გამოიწვიოს რეფორმა, რომელიც არ არის მორგებული რეალურ საჭიროებებს ან ქმნის ახალ პრობლემებს, რაც საბოლოოდ უარყოფითად აისახება განათლების ხარისხზე და ხელმისაწვდომობაზე.
დასკვნა
საერთაშორისო აკადემიკოსების მიმართვა საქართველოს მთავრობისადმი, უმაღლესი განათლების რეფორმის გადახედვასთან დაკავშირებით, ნათლად აჩვენებს, რომ განათლების პოლიტიკის შემუშავება კომპლექსური პროცესია, რომელიც მოითხოვს ფართო დიალოგსა და კონსენსუსს. მაშინ, როდესაც მთავრობა ცდილობს გააუმჯობესოს სისტემის ეფექტურობა და ხარისხი, აკადემიური საზოგადოება შეშფოთებულია, რომ ეს ცვლილებები არ უნდა ხდებოდეს აკადემიური თავისუფლებისა და კრიტიკული აზროვნების ხარჯზე. მომავალში, გადამწყვეტი იქნება, თუ როგორ გაუმკლავდება ხელისუფლება ამ მოწოდებას და რამდენად მოახერხებს დაინტერესებულ მხარეთა ჩართვას იმ რეფორმის შემუშავებაში, რომელიც ხელს შეუწყობს როგორც განათლების ხარისხს, ისე მის ინტელექტუალურ ავტონომიას.
