საქართველოს ეროვნულმა ბანკმა (სებ) გაავრცელა ინფორმაცია, რომლის მიხედვითაც, მონეტარული პოლიტიკის კომიტეტმა მიმდინარე წლის 17 დეკემბერს ძირითადი რეფინანსირების განაკვეთი 8%-იან ნიშნულზე უცვლელად დატოვა. აღნიშნული გადაწყვეტილებით, ცენტრალური ბანკი აგრძელებს „ზომიერად მკაცრი მონეტარული პოლიტიკის“ გატარებას, რომელიც მიზნად ისახავს ფასების სტაბილურობის უზრუნველყოფას. ეს არის უცვლელი განაკვეთი 2024 წლის მაისის შემდეგ, რაც მიუთითებს ეროვნული ბანკის მოქმედებების თანმიმდევრულობაზე არსებული ეკონომიკური გამოწვევების ფონზე. ამასთან, ეროვნულმა ბანკმა წარმოადგინა ინფლაციის განახლებული შეფასებები და მაჩვენებლები, რომელთა გაანალიზებაც საფუძვლად დაედო განაკვეთის უცვლელად დატოვების გადაწყვეტილებას. განცხადებაში ხაზგასმულია, რომ ინფლაციაზე ზეწოლა, ძირითადად, საკვები პროდუქტების ფასების ზრდით არის განპირობებული, რაც როგორც შიდა, ისე გარე ფაქტორების გავლენას ასახავს.
მონეტარული პოლიტიკის უცვლელი კურსი და მისი მნიშვნელობა
ეროვნული ბანკის მონეტარული პოლიტიკის კომიტეტის 17 დეკემბრის გადაწყვეტილება, რომლის თანახმადაც რეფინანსირების განაკვეთი უცვლელად 8%-ზე დარჩა, მიუთითებს ცენტრალური ბანკის თანმიმდევრულ მიდგომაზე ქვეყნის ეკონომიკაში მიმდინარე პროცესების მართვის მიმართულებით. ეს არის გაგრძელება იმ კურსისა, რომელიც 2024 წლის მაისიდან არის დადგენილი და ნიშნავს „ზომიერად მკაცრი მონეტარული პოლიტიკის“ შენარჩუნებას. „ზომიერად მკაცრი“ პოლიტიკა გულისხმობს, რომ ცენტრალური ბანკი აკონტროლებს ფულის მასის ზრდას და სესხების ხელმისაწვდომობას, რათა შეამციროს ინფლაციური წნევა, თუმცა ამას აკეთებს ეკონომიკური აქტივობის მნიშვნელოვანი შეფერხების გარეშე. აღნიშნული პოლიტიკის ძირითადი მიზანია ინფლაციის დამიზნებული დონის მიღწევა და გრძელვადიან პერსპექტივაში ფასების სტაბილურობის უზრუნველყოფა, რაც გადამწყვეტია ეკონომიკური განვითარებისა და მოსახლეობის მსყიდველობითი უნარის შენარჩუნებისთვის. განაკვეთის უცვლელად დატოვება ამ ეტაპზე ნიშნავს, რომ ეროვნული ბანკი არსებულ მაჩვენებელს საკმარისად ეფექტურად მიიჩნევს მიმდინარე ინფლაციური ტენდენციების შესაკავებლად და სამომავლო პროგნოზების გათვალისწინებით.
ინფლაციური ტენდენციები და მათი განმაპირობებელი ფაქტორები
ეროვნული ბანკის ინფორმაციით, ნოემბერში წლიურმა ინფლაციამ 4.8% შეადგინა. ეს მაჩვენებელი, როგორც სებ განმარტავს, ძირითადად საკვები პროდუქტების გაძვირებით არის განპირობებული. ინფლაციის ზრდაზე გავლენას ახდენს რამდენიმე ფაქტორი, მათ შორის გასული წლის დაბალი საბაზო ეფექტი და გარე ეკონომიკური ზეწოლა. დაბალი საბაზო ეფექტი ნიშნავს, რომ გასულ წელს ფასები გარკვეულ პერიოდში შედარებით დაბალ ნიშნულზე იყო, რის შედეგადაც მიმდინარე წელს იმავე პროდუქტების ფასების ზრდის პროცენტული მაჩვენებელი უფრო მაღალი ჩანს. გარე ფაქტორები, თავის მხრივ, გულისხმობს საერთაშორისო ბაზრებზე არსებულ ტენდენციებს, როგორიცაა ნედლეულის ფასები, ლოგისტიკური ხარჯები და გლობალური მიწოდების ჯაჭვებთან დაკავშირებული საკითხები, რომლებიც პირდაპირ აისახება იმპორტირებული პროდუქციის ღირებულებაზე. ამასთან, ეროვნულმა ბანკმა ასევე წარმოადგინა ძირითადი ინფლაციის მაჩვენებელი (Core Inflation), რომელიც საკვების, ენერგიისა და თამბაქოს გარეშე გამოითვლება და ნოემბერში 2.3% შეადგინა. ეს მაჩვენებელი ეროვნული ბანკის 3%-იანი სამიზნე ინფლაციის ქვემოთაა, რაც მიუთითებს იმაზე, რომ ინფლაციური ზეწოლა, თუ არ გავითვალისწინებთ ყველაზე არასტაბილურ კომპონენტებს, შედარებით დაბალია და მიზნობრივ დიაპაზონში ჯდება. აღნიშნული განსხვავება წლიურ და ძირითად ინფლაციას შორის კიდევ ერთხელ ადასტურებს საკვები პროდუქტების ფასების დომინანტურ როლს საერთო ინფლაციის ფორმირებაში.
ეროვნული ბანკის პროგნოზები და ეკონომიკური პერსპექტივები
მონეტარული პოლიტიკის კომიტეტის განცხადებაში განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა ინფლაციის სამომავლო პროგნოზებს. ეროვნული ბანკის ცენტრალური სცენარის მიხედვით, 2025 წელს ინფლაცია საშუალოდ 4%-ის ფარგლებში იქნება მოსალოდნელი, ხოლო 2026 წლისთვის 3.5%-მდე შემცირდება. ეს პროგნოზი ემყარება მოლოდინს, რომ საკვები პროდუქტების ფასებზე არსებული ზეწოლა დროებითი ხასიათის იქნება და გრძელვადიან პერსპექტივაში შემცირდება. ასეთი მოლოდინი შეიძლება დაკავშირებული იყოს როგორც საერთაშორისო ბაზრებზე სიტუაციის სტაბილიზაციასთან, ისე შიდა წარმოებისა და მიწოდების ჯაჭვების გაუმჯობესებასთან. ეროვნული ბანკი ასევე აღნიშნავს, რომ მთლიანი მოთხოვნა ეტაპობრივად უახლოვდება თავის გრძელვადიან პოტენციალს. ეს ნიშნავს, რომ ეკონომიკაში არსებული მოთხოვნა თანდათან სტაბილურ, მდგრად დონეს უბრუნდება, რაც ამცირებს მოთხოვნის მხრიდან ინფლაციურ ზეწოლას. როდესაც მოთხოვნა გადაჭარბებულია მიწოდებასთან შედარებით, ფასები იზრდება. მოთხოვნის „გრძელვადიან პოტენციალთან“ კონვერგენცია მიანიშნებს ეკონომიკის დაბალანსებაზე, სადაც პროდუქციასა და მომსახურებაზე მოთხოვნა შეესაბამება ეკონომიკის შესაძლებლობებს. ეს პროცესი ხელს უწყობს ინფლაციის შემცირებას და ფასების სტაბილური გარემოს შექმნას.
მონეტარული პოლიტიკის გავლენა ეკონომიკაზე
რეფინანსირების განაკვეთის უცვლელად შენარჩუნება ეროვნული ბანკის მიერ არის სიგნალი ბაზრებისთვის იმის შესახებ, რომ ცენტრალური ბანკი არ ცვლის თავის პოზიციას და გრძელვადიან პერსპექტივაშიც აგრძელებს ფასების სტაბილურობისკენ მიმართულ ნაბიჯებს. განაკვეთის მაღალ დონეზე (8%) შენარჩუნება ზღუდავს სესხის აღების სტიმულს, რაც პირდაპირ აისახება ეკონომიკაში ფულის მიწოდებაზე. ეს ზომები მიმართულია ჭარბი ლიკვიდურობის შემცირებისა და ინფლაციური მოლოდინების დასტაბილურებისკენ. მიუხედავად იმისა, რომ მაღალმა განაკვეთმა შესაძლოა გავლენა იქონიოს ეკონომიკურ აქტივობაზე, ეროვნული ბანკის პრიორიტეტი ფასების სტაბილურობაა, ვინაიდან მაღალი ინფლაცია გრძელვადიან პერსპექტივაში უფრო მეტ ზიანს აყენებს ეკონომიკასა და მოსახლეობას. განაკვეთის უცვლელად დატოვება ასევე იძლევა საშუალებას, რომ ბაზრებმა წინასწარ განჭვრიტონ ცენტრალური ბანკის სამომავლო ნაბიჯები, რაც ხელს უწყობს სტაბილური ბიზნესგარემოს შექმნას და ინვესტიციების დაგეგმვას. ამ გადაწყვეტილებით, ეროვნული ბანკი აჩვენებს, რომ იგი მზადაა, საჭიროების შემთხვევაში, შეინარჩუნოს მკაცრი მონეტარული პოლიტიკა ფასების სტაბილურობის უზრუნველსაყოფად.
საქართველოს ეროვნული ბანკის მონეტარული პოლიტიკის კომიტეტის 17 დეკემბრის გადაწყვეტილება რეფინანსირების განაკვეთის 8%-იან ნიშნულზე შენარჩუნების შესახებ, ასახავს ცენტრალური ბანკის ვალდებულებას, გააგრძელოს ფასების სტაბილურობის უზრუნველყოფა „ზომიერად მკაცრი“ მონეტარული პოლიტიკის ფარგლებში. მიუხედავად იმისა, რომ წლიური ინფლაცია ნოემბერში 4.8% შეადგენდა, ძირითადი ინფლაცია მიზნობრივ დონეს ქვემოთაა. ეროვნული ბანკი ვარაუდობს, რომ ინფლაციური ზეწოლა, განსაკუთრებით საკვები პროდუქტების მხრიდან, დროებითი იქნება და პროგნოზების მიხედვით, მომდევნო წლებში ინფლაცია შემცირდება. ეს გადაწყვეტილება აჩვენებს ეროვნული ბანკის თანმიმდევრულ მიდგომას ეკონომიკური გამოწვევების მართვის მიმართულებით, რაც მიზნად ისახავს გრძელვადიან პერსპექტივაში ჯანსაღი ეკონომიკური გარემოს შენარჩუნებას.
