17 დეკემბერს, საქართველოს პარლამენტმა, საშემოდგომო სესიის დასკვნით ფაზაში გამართულ საგანგებო პლენარულ სესიაზე, საკანონმდებლო ცვლილებების ვრცელი პაკეტი დაამტკიცა. მიღებულ გადაწყვეტილებებს შორის არის საზღვარგარეთ მცხოვრები საქართველოს მოქალაქეებისთვის ხმის მიცემის უფლების შეწყვეტა, ანტიკორუფციული ბიუროსა და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურის გაუქმება, ასევე ე.წ. „სამხრეთ ოსეთის დროებითი ადმინისტრაციისა“ და ბიზნეს ომბუდსმენის ოფისის დაშლა. აღნიშნულმა საკანონმდებლო ინიციატივებმა მნიშვნელოვანი დისკუსიები გამოიწვია და ქვეყნის შიდა პოლიტიკურ დღის წესრიგში ერთ-ერთი მთავარი თემა გახდა.

საკანონმდებლო ცვლილებების შინაარსი და მოცულობა

საპარლამენტო სესიის ფარგლებში დამტკიცებული კანონპროექტები მრავალფეროვანია და ქვეყნის მმართველობის არაერთ სფეროს ეხება. ერთ-ერთი ყველაზე მასშტაბური ცვლილებაა საზღვარგარეთ მყოფი საქართველოს მოქალაქეებისთვის საარჩევნო უფლების გაუქმება. ეს გადაწყვეტილება ათასობით ქართველ ემიგრანტს, რომლებიც სხვადასხვა ქვეყანაში ცხოვრობენ, არჩევნებში მონაწილეობის შესაძლებლობას უზღუდავს.

საკანონმდებლო პაკეტი ასევე ითვალისწინებს რამდენიმე სახელმწიფო უწყების ლიკვიდაციას. მათ შორისაა ანტიკორუფციული ბიურო, რომელიც კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის კოორდინირებას ისახავდა მიზნად, და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახური, რომელიც მოქალაქეთა პირადი ინფორმაციის უსაფრთხოებასა და კონფიდენციალურობაზე ზრუნავდა. გარდა ამისა, გაუქმდა ე.წ. „სამხრეთ ოსეთის დროებითი ადმინისტრაცია“, რომელიც კონფლიქტის მშვიდობიანი მოგვარებისა და დეოკუპაციის პროცესში გარკვეულ ფუნქციებს ასრულებდა, და ბიზნეს ომბუდსმენის ოფისი, რომლის მანდატიც მეწარმეების ინტერესების დაცვასა და სახელმწიფოსთან მათ ურთიერთობებში მედიაციას მოიცავდა.

ინსტიტუციური რეფორმები და მათი პოტენციური გავლენა

ანტიკორუფციული ბიუროსა და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურის გაუქმება სერიოზულ საკითხებს აჩენს მმართველობის გამჭვირვალობისა და მოქალაქეთა უფლებების დაცვის კუთხით. ანტიკორუფციული ბიურო, როგორც დამოუკიდებელი ორგანო, კრიტიკულად მნიშვნელოვანი იყო კორუფციული რისკების პრევენციისა და სახელმწიფო ინსტიტუტების ანგარიშვალდებულების გაზრდისთვის. მისი ლიკვიდაცია მოითხოვს სხვა მექანიზმების გაძლიერებას ამ ფუნქციების შესასრულებლად.

ანალოგიურად, პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახური უზრუნველყოფდა მოქალაქეთა პირადი ინფორმაციის კონსტიტუციური უფლების რეალიზაციას. ამ სამსახურის გაუქმების შედეგად, აუცილებელი ხდება მკაფიო რეგულაციების დანერგვა და აღმასრულებელი მექანიზმების შექმნა, რომლებიც მონაცემთა დაცვის სტანდარტებს შეინარჩუნებენ.

„სამხრეთ ოსეთის დროებითი ადმინისტრაციის“ გაუქმება შესაძლოა, კონფლიქტის მოგვარების მიდგომებთან დაკავშირებულ ახალ ხედვაზე მიუთითებდეს, თუმცა დეტალები ამ მიმართულებით ჯერ არ არის დაზუსტებული. ბიზნეს ომბუდსმენის ოფისის დაშლა კი კითხვებს აჩენს ბიზნეს სექტორის ინტერესების დაცვისა და მათთვის სამართლიანი გარემოს შექმნის ეფექტიანობის შესახებ.

საზოგადოებრივი პროტესტისა და არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების ასპექტები

საკანონმდებლო პაკეტში ასევე შევიდა ზომები, რომლებიც მნიშვნელოვნად ზღუდავს პროტესტის უფლებებს. ეს გადაწყვეტილება სამოქალაქო აქტივობისა და გამოხატვის თავისუფლების პერსპექტივასთან დაკავშირებით დისკუსიებს იწვევს. პროტესტის უფლება დემოკრატიული საზოგადოების ერთ-ერთი ფუნდამენტური ქვაკუთხედია და მისი შეზღუდვა ყოველთვის მოითხოვს დასაბუთებას და საერთაშორისო სტანდარტებთან შესაბამისობას.

გარდა ამისა, პარლამენტმა მიიღო არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების კანონმდებლობა, რომელიც კონფლიქტში მყოფი არასრულწლოვნების სპეციალურ დაწესებულებებში მოთავსებას ითვალისწინებს. ეს კანონპროექტი, რომელიც ასევე საკამათო შეფასებებს აწყდება, მიზნად ისახავს არასრულწლოვანთა რეაბილიტაციისა და რესოციალიზაციის ახალ მექანიზმებს, თუმცა მისი იმპლემენტაციის დეტალები და ჰუმანური ასპექტები დიდ ყურადღებას მოითხოვს.

პარლამენტის სესიის კონტექსტი და მომავალი პერსპექტივები

აღნიშნული კანონპროექტების მიღება მოხდა საშემოდგომო სესიის ბოლო კვირის საგანგებო პლენარული სხდომების ფარგლებში. წყაროებში მითითებულია, რომ პარლამენტი ამ პერიოდში „დაპირისპირებულ“ კონტექსტში მოქმედებდა, ხოლო მიღებულ კანონებს „საკამათოს“ უწოდებდნენ. ეს ფაქტი ხაზს უსვამს იმას, რომ საკანონმდებლო ცვლილებები მნიშვნელოვან პოლიტიკურ ფონზე ხორციელდებოდა და არაერთგვაროვან შეფასებას იღებდა როგორც ოპოზიციის, ისე სამოქალაქო სექტორის მხრიდან.

მიღებული კანონპროექტები გავლენას მოახდენს ქვეყნის მმართველობის არაერთ სფეროზე, მოქალაქეთა უფლებებსა და სახელმწიფო ინსტიტუტების ფუნქციონირებაზე. საზოგადოება და შესაბამისი უწყებები ახლა დააკვირდებიან, თუ როგორ მოხდება ამ ცვლილებების პრაქტიკული იმპლემენტაცია და რა შედეგებს მოიტანს ის როგორც ქვეყნის შიგნით, ისე საერთაშორისო ასპარეზზე.