საქართველოს პოლიტიკური სცენა ბოლო პერიოდში გაძლიერებული დაძაბულობის ფონზე ვითარდება, რაც საპროტესტო აქციებითა და მათზე ხელისუფლების მკვეთრი რეაგირებით ხასიათდება. ამ ფონზე, საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა განცხადება გააკეთა, რომელშიც მან მიმდინარე პროტესტი შეაფასა, როგორც მთავრობის დამხობის მიზანმიმართული მცდელობა და ხაზი გაუსვა ხელისუფლების მზაობას, მიმართოს უმკაცრეს ზომებს წესრიგის შესანარჩუნებლად. ეს მკაფიო გზავნილი აჩენს კითხვებს დემოკრატიული პროცესების მომავალზე, სამოქალაქო საზოგადოებასთან ურთიერთობებზე და ქვეყნის საერთაშორისო იმიჯზე.
მთავრობის მეთაურის მწვავე შეფასება
საქართველოს მთავრობის მეთაურის განცხადება უპრეცედენტოდ მწვავე იყო. მან პროტესტის მონაწილეები, რომელთა შორისაც ათასობით მოქალაქე, სტუდენტი და სხვადასხვა ორგანიზაციის წარმომადგენელი იყო, პირდაპირ დაადანაშაულა მთავრობის გადაყენებისა და სახელმწიფო ინსტიტუტების დესტაბილიზაციის მცდელობაში. პრემიერ-მინისტრმა აღნიშნა, რომ ეს ქმედებები სცილდება მშვიდობიანი პროტესტის ფარგლებს და მიზნად ისახავს არჩეული ხელისუფლების ლეგიტიმაციის შერყევას. მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ხელისუფლება არ დაუშვებს ქვეყანაში ქაოსის დათესვას და კანონის უზენაესობის შელახვას. ამგვარი შეფასება მკვეთრად ზღუდავს დიალოგის სივრცეს და აძლიერებს პოლარიზაციას პოლიტიკურ სპექტრსა და საზოგადოებას შორის.
პრემიერ-მინისტრის განცხადების თანახმად, არსებობს ძალები, რომლებიც გარედან მართავენ პროცესებს და მიზნად ისახავენ საქართველოს ევროატლანტიკური გზიდან გადახვევას. ეს ნარატივი უკვე არაერთხელ გაჟღერებულა ხელისუფლების წარმომადგენლების მხრიდან, რაც ქმნის გარკვეულ ფონს მიმდინარე მოვლენების ინტერპრეტაციისთვის. მისი თქმით, მთავრობა მზად არის დაიცვას კონსტიტუციური წესრიგი ნებისმიერი ფასად, რაც მკაცრ ზომებსაც გულისხმობს.
მოსალოდნელი ზომები და სამართალდამცავთა რეაგირება
მთავრობის მეთაურის მიერ გაჟღერებული „მკაცრი რეაგირების“ დაპირება მნიშვნელოვან კითხვებს ბადებს სამართალდამცავი ორგანოების სამომავლო ქმედებებთან დაკავშირებით. მიუხედავად იმისა, რომ პრემიერ-მინისტრს არ დაუკონკრეტებია კონკრეტული ზომები, მსგავსი განცხადებები, როგორც წესი, გულისხმობს საპროტესტო აქციების მიმართ პოლიციის გაძლიერებულ კონტროლს, კანონდარღვევების შემთხვევაში მონაწილეების დაკავებებსა და ადმინისტრაციულ, ან სისხლის სამართლებრივ პასუხისმგებლობაში მიცემას. ხელისუფლება, სავარაუდოდ, შეეცდება მაქსიმალურად აღკვეთოს ნებისმიერი ქმედება, რომელიც შეიძლება აღქმული იყოს როგორც სახელმწიფო ინსტიტუტების წინააღმდეგ მიმართული ძალადობა ან დესტაბილიზაცია.
ბოლო პერიოდის განმავლობაში, საპროტესტო გამოსვლებზე სამართალდამცავი ორგანოების მხრიდან უკვე დაფიქსირდა გარკვეული ინციდენტები, მათ შორის ცრემლსადენი გაზისა და წყლის ჭავლის გამოყენება, ასევე რამდენიმე ათეული პირის დაკავება. „მკაცრი რეაგირების“ დაპირება შეიძლება მიუთითებდეს ამ ტენდენციის გაძლიერებაზე და კიდევ უფრო მეტ დაპირისპირებაზე მომავალში. მთავრობის პრიორიტეტად ცხადდება საზოგადოებრივი წესრიგის დაცვა და ნებისმიერი სახის ექსტრემიზმის აღკვეთა, რასაც ხშირად ოპონენტები მშვიდობიანი პროტესტის ჩახშობის მცდელობად აფასებენ.
ფართო კონტექსტი: დემოკრატიის მდგომარეობა და საერთაშორისო გამოძახილი
საქართველოში განვითარებული მოვლენები ყურადღების ცენტრში ექცევა საერთაშორისო თანამეგობრობისთვის. ზოგიერთი საერთაშორისო მედიასაშუალება და ანალიტიკური ცენტრი შეშფოთებას გამოთქვამს საქართველოს დემოკრატიული ინსტიტუტების მდგომარეობის გაუარესების გამო. არსებობს მოსაზრებები, რომ მიმდინარე პროცესებმა შესაძლოა შეასუსტოს ქვეყნის პოზიციები დასავლურ ინტეგრაციის გზაზე და ხელი შეუწყოს იმ აქტორების ინტერესებს, რომლებიც არ არიან დაინტერესებული საქართველოს დემოკრატიული განვითარებით. კერძოდ, აღინიშნება, რომ რეგიონულმა მოთამაშეებმა, როგორიცაა რუსეთი, ჩინეთი და ირანი, შესაძლოა ისარგებლონ საქართველოში არსებული არეულობით საკუთარი გავლენის გასაძლიერებლად.
ეს შეფასებები ხაზს უსვამს იმას, რომ შიდა პოლიტიკურ პროცესებს ხშირად გააჩნია ფართო გეოპოლიტიკური განზომილება. საერთაშორისო პარტნიორები მოუწოდებენ საქართველოს ხელისუფლებას, პატივი სცეს შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლებას, დაიცვას ადამიანის უფლებები და მოიძიოს დიალოგის გზები საზოგადოების სხვადასხვა ჯგუფთან. მათთვის მნიშვნელოვანია, რომ საქართველომ განაგრძოს დემოკრატიული რეფორმების გზაზე სვლა და შეასრულოს ნაკისრი საერთაშორისო ვალდებულებები. მთავრობის მხრიდან პროტესტის მონაწილეების დადანაშაულება სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობაში, საერთაშორისო კონტექსტში, შესაძლოა აღქმული იყოს როგორც ოპოზიციური ხმების ჩახშობის მცდელობა.
საპროტესტო ტალღა და მისი მოტივაცია
ბოლო თვეების განმავლობაში საქართველოში არაერთი მასშტაბური საპროტესტო აქცია გაიმართა. ამ აქციების მთავარი გამომწვევი მიზეზი ხშირად მთავრობის მიერ ინიცირებული საკანონმდებლო ცვლილებები ხდება, რომლებიც, ოპონენტების აზრით, ზღუდავს სამოქალაქო სივრცეს და აშორებს ქვეყანას ევროპულ ღირებულებებს. პროტესტში მონაწილეობენ ახალგაზრდები, სტუდენტები, არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები, ოპოზიციური პარტიები და სხვადასხვა პროფესიული ჯგუფები. მათი მოთხოვნები ძირითადად მიმართულია კონკრეტული კანონპროექტების უკან გაწვევისკენ და ქვეყნის ევროინტეგრაციის გზაზე მტკიცედ დგომისკენ. საპროტესტო მოძრაობა გამოირჩევა დიდი მასშტაბურობითა და სიმტკიცით.
დემონსტრანტები აცხადებენ, რომ მათი ქმედებები სრულიად მშვიდობიანი და კონსტიტუციურია, მიზნად ისახავს დემოკრატიული პრინციპების დაცვას და არ წარმოადგენს ძალადობრივ ან დესტაბილიზაციისკენ მიმართულ აქტს. ისინი უარყოფენ მთავრობის ბრალდებებს სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობის შესახებ და აცხადებენ, რომ ეს არის ხელისუფლების მცდელობა, მოახდინოს ოპონენტების დისკრედიტაცია და ჩაახშოს განსხვავებული აზრი.
საქართველოში არსებული პოლიტიკური დაძაბულობა პიკს აღწევს. პრემიერ-მინისტრის მწვავე განცხადებები საპროტესტო მოძრაობის მიმართ და „მკაცრი რეაგირების“ დაპირება ქვეყანას ახალი, არაპროგნოზირებადი ეტაპის წინაშე აყენებს. შიდა პოლიტიკური პროცესები მჭიდროდ არის დაკავშირებული ქვეყნის საგარეო პოლიტიკურ ვექტორთან და საერთაშორისო იმიჯთან. მომავალი პერიოდი გადამწყვეტი იქნება იმის დასადგენად, თუ როგორ განვითარდება მოვლენები – გაღრმავდება თუ არა დაპირისპირება, თუ მოიძებნება გზები დიალოგისა და კომპრომისისთვის, რაც აუცილებელია ნებისმიერი დემოკრატიული სახელმწიფოს სტაბილური განვითარებისთვის.
