საქართველოს პოლიტიკური ლანდშაფტი ბოლო თვეების განმავლობაში მნიშვნელოვანი ტრანსფორმაციის ფაზაში შევიდა, რაც „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონპროექტის ინიცირებასა და მის ირგვლივ განვითარებულ მოვლენებთან არის დაკავშირებული. ამ პროცესებმა ქვეყანაში ფართომასშტაბიანი საპროტესტო აქციები გამოიწვია, რასაც მთავრობის მხრიდან მკვეთრი განცხადებები მოჰყვა. კერძოდ, საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ბრალი დასდო დემონსტრანტებს ხელისუფლების დამხობის მცდელობაში და აღნიშნა, რომ მიღებული კანონმდებლობის აღსრულება მკაცრად გაკონტროლდება. ეს სიტუაცია კიდევ უფრო ამწვავებს დაძაბულობას და საქართველოს ევროატლანტიკურ მისწრაფებებთან დაკავშირებით კითხვებს აჩენს.
პრემიერ-მინისტრის პოზიცია და მთავრობის არგუმენტები
საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა დემონსტრანტების ნაწილს ხელისუფლების დამხობის მცდელობა დააბრალა. მისი განცხადებით, მიმდინარე საპროტესტო ტალღა სცდებოდა მშვიდობიანი გამოხატვის ფარგლებს და მიზნად ისახავდა ქვეყანაში დესტაბილიზაციის მოხდენას. მთავრობის მეთაურმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ სახელმწიფო არ დაუშვებს კონსტიტუციური წესრიგის ხელყოფას და მტკიცედ დაიცავს კანონის უზენაესობას. ამ კონტექსტში, პრემიერ-მინისტრმა განაცხადა, რომ „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონი, მიუხედავად ადგილობრივი თუ საერთაშორისო კრიტიკისა, უმკაცრესად აღსრულდება. მთავრობის არგუმენტაციით, კანონპროექტი ემსახურება მხოლოდ და მხოლოდ ქვეყნის სუვერენიტეტისა და უსაფრთხოების დაცვას, ასევე უზრუნველყოფს საზოგადოებრივი ორგანიზაციების დაფინანსების წყაროების გამჭვირვალობას. ოპონენტების მხრიდან გამოთქმულ შეშფოთებას კანონის რუსულ მოდელთან მსგავსების შესახებ, ხელისუფლება უარყოფს და მიიჩნევს, რომ ეს არის დასავლური ქვეყნების კანონმდებლობის ანალოგი.
„უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის“ კანონპროექტი და საზოგადოებრივი პროტესტი
„უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონპროექტი, რომელიც პარლამენტმა მიიღო, ითვალისწინებს არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიასაშუალებების „უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებლებად“ რეგისტრაციას, თუ მათი დაფინანსების 20%-ზე მეტი უცხოეთიდან მოდის. კანონპროექტის ინიცირებიდანვე ქვეყანაში მასშტაბური საპროტესტო აქციები დაიწყო. ათასობით მოქალაქე, განსაკუთრებით ახალგაზრდები, რეგულარულად გამოდიოდნენ ქუჩებში და მთავრობისგან კანონის გაწვევას მოითხოვდნენ. დემონსტრანტები მიიჩნევენ, რომ ეს კანონი ზღუდავს სამოქალაქო საზოგადოების თავისუფლებას, აფერხებს ქვეყნის ევროინტეგრაციის პროცესს და რუსულ გავლენას აძლიერებს. პროტესტები თბილისსა და სხვა ქალაქებში ხშირად გადაიზრდებოდა დაპირისპირებაში სამართალდამცავებთან, რასაც დაკავებები და ფიზიკური დაზიანებები მოჰყვებოდა.
საერთაშორისო გამოხმაურება და გეოპოლიტიკური კონტექსტი
კანონპროექტმა და მის გარშემო განვითარებულმა მოვლენებმა საერთაშორისო თანამეგობრობის მხრიდან მკვეთრი რეაგირება გამოიწვია. ევროკავშირის, აშშ-ის, გაეროსა და სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლებმა ღრმა შეშფოთება გამოთქვეს კანონის მიმართ და აღნიშნეს, რომ ის ეწინააღმდეგება დემოკრატიულ პრინციპებსა და ადამიანის უფლებებს. ევროკავშირმა არაერთხელ გააფრთხილა საქართველო, რომ კანონის ამოქმედება საფრთხეს შეუქმნის ქვეყნის ევროკავშირის წევრობის კანდიდატის სტატუსს და შეაფერხებს ევროინტეგრაციის პროცესს. აშშ-ის ოფიციალურმა პირებმა კი განაცხადეს, რომ კანონი შესაძლოა გამოყენებულ იქნას განსხვავებული აზრის ჩასახშობად და დემოკრატიული ინსტიტუტების შესასუსტებლად. ზოგიერთი საერთაშორისო ანალიტიკოსი მიიჩნევს, რომ საქართველოს დემოკრატიის შეფერხება ქმნის ახალ შესაძლებლობებს რუსეთისთვის, ჩინეთისთვის და ირანისთვის რეგიონში გავლენის გასაძლიერებლად, რამაც შეიძლება შეცვალოს გეოპოლიტიკური ბალანსი სამხრეთ კავკასიაში.
სამართლებრივი და პოლიტიკური შედეგები
„უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონის მიღება, კრიტიკოსების აზრით, საქართველოში სამოქალაქო საზოგადოების, დამოუკიდებელი მედიისა და ადამიანის უფლებების დაცვის ორგანიზაციების საქმიანობას სერიოზულად შეაფერხებს. რეგისტრაციის ვალდებულება და მასთან დაკავშირებული შეზღუდვები, სავარაუდოდ, გამოიწვევს მრავალი ორგანიზაციის საქმიანობის შეწყვეტას ან შეზღუდვას, რაც, თავის მხრივ, შეამცირებს გამჭვირვალობასა და ანგარიშვალდებულებას ქვეყანაში. ამასთან, საერთაშორისო პარტნიორების მხრიდან მოსალოდნელია დახმარების შემცირება და გარკვეული სანქციების დაწესებაც კი. ეს ყველაფერი უარყოფითად იმოქმედებს საქართველოს ეკონომიკურ განვითარებაზე და კიდევ უფრო გააღრმავებს პოლიტიკურ პოლარიზაციას ქვეყნის შიგნით.
საქართველო დღესდღეობით მნიშვნელოვანი გზაჯვარედინის წინაშე დგას. პრემიერ-მინისტრის მტკიცე პოზიცია და კანონპროექტის მიღება, ერთის მხრივ, და მასშტაბური საპროტესტო ტალღა და საერთაშორისო თანამეგობრობის კრიტიკა, მეორეს მხრივ, ქვეყნის მომავალი განვითარების ტრაექტორიას განუსაზღვრავს. ეს დაპირისპირება სერიოზულ გამოწვევას უქმნის საქართველოს დემოკრატიულ ინსტიტუტებსა და მის ევროპულ პერსპექტივებს, ქმნის გაურკვევლობის განცდას როგორც ქვეყნის შიგნით, ისე მის ფარგლებს გარეთ. მოვლენების განვითარება უახლოეს მომავალში გვაჩვენებს, თუ რა მიმართულებით წავა საქართველო ამ კრიტიკულ პერიოდში.
