საქართველოს პოლიტიკური სცენა კვლავ დაძაბულობის ეპიცენტრში რჩება. ქვეყნის პრემიერ-მინისტრმა, ირაკლი კობახიძემ, ბოლო პერიოდში გაკეთებული განცხადებით, მტკიცება გამოთქვა, რომ მიმდინარე საპროტესტო აქციების მონაწილეები, სავარაუდოდ, მთავრობის დამხობას ცდილობდნენ. ამასთან ერთად, მან მკაცრი რეაგირება დააანონსა იმ პირების მიმართ, რომლებიც, მისი შეფასებით, ძალადობრივ ქმედებებში იყვნენ ჩართული. აღნიშნული განცხადებები გაკეთდა იმ ფონზე, როდესაც საქართველოში თვეზე მეტია არ წყდება მასშტაბური საპროტესტო გამოსვლები „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონის წინააღმდეგ, რამაც საზოგადოებაში ღრმა განხეთქილება გამოიწვია და ქვეყნის ევროპულ პერსპექტივასთან დაკავშირებით შეშფოთება გააჩინა.
„გამჭვირვალობის კანონი“ – საპროტესტო ტალღის მთავარი კატალიზატორი
საპროტესტო მუხტის მთავარ მიზეზად იქცა პარლამენტის მიერ მიღებული კანონი „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“. კანონპროექტის თანახმად, არასამთავრობო ორგანიზაციებსა და მედიასაშუალებებს, რომელთა დაფინანსების 20%-ზე მეტი უცხოეთიდან მოდის, ევალებათ, „უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებელი ორგანიზაციის“ სტატუსით დარეგისტრირება. კრიტიკოსები, როგორც ქვეყნის შიგნით, ისე მის ფარგლებს გარეთ, ამ კანონს „რუსულ კანონს“ უწოდებენ და აცხადებენ, რომ ის მიზნად ისახავს სამოქალაქო საზოგადოების დისკრედიტაციასა და ჩახშობას, ავტორიტარული რეჟიმებისთვის დამახასიათებელი პრაქტიკის დანერგვით. მათი არგუმენტებით, კანონი ეწინააღმდეგება ევროპულ ღირებულებებს და ხელს უშლის საქართველოს ინტეგრაციას ევროკავშირში. მმართველი პარტია კი აცხადებს, რომ კანონის მიზანი მხოლოდ გამჭვირვალობის უზრუნველყოფაა და ის არ წარმოადგენს საფრთხეს დემოკრატიული განვითარებისთვის.
მრავალკვირიანი აქციები და სამართალდამცავთა რეაგირება
კანონის ხელახალი ინიცირებიდან მოყოლებული, თბილისსა და საქართველოს სხვა დიდ ქალაქებში ათობით ათასი მოქალაქე, განსაკუთრებით კი სტუდენტები და ახალგაზრდები, ყოველდღიურად გამოდიოდნენ ქუჩებში. რუსთაველის გამზირი და პარლამენტის შენობის მიმდებარე ტერიტორია მრავალი კვირის განმავლობაში იყო დემონსტრანტების შეკრების ადგილი, სადაც ისინი მშვიდობიანად გამოხატავდნენ თავიანთ პროტესტს და მოითხოვდნენ კანონის უკან გაწვევას. თუმცა, ზოგიერთ შემთხვევაში, საპროტესტო აქციები დაძაბულ ფაზაში გადაიზარდა, რასაც სამართალდამცავებთან შეტაკებები მოჰყვა. პოლიციამ აქციების დაშლის მიზნით გამოიყენა სპეციალური საშუალებები, მათ შორის წყლის ჭავლი და წიწაკის სპრეი. დაფიქსირდა ათობით დაკავებული და დაშავებული მოქალაქე, რამაც კიდევ უფრო გაამწვავა საზოგადოებრივი უკმაყოფილება და გამოიწვია შეშფოთება ადამიანის უფლებების დაცვის კუთხით.
პრემიერ-მინისტრის ბრალდებები და „შეთქმულების თეორიები“
ირაკლი კობახიძის განცხადებით, საპროტესტო აქციები არ იყო მხოლოდ სპონტანური მოძრაობა და არსებობდა მცდელობები, რომლის მიზანიც მთავრობის დამხობა და ქვეყანაში არეულობის შექმნა იყო. პრემიერ-მინისტრმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ხელისუფლება მსგავს ქმედებებს მკაცრად უპასუხებს და კანონის სრული სიმკაცრით იმოქმედებს ნებისმიერი ძალადობრივი აქტის მონაწილის მიმართ. მიუხედავად იმისა, რომ კონკრეტული მტკიცებულებები და დეტალები სავარაუდო „დამხობის მცდელობის“ შესახებ არ დასახელებულა, მთავრობის წარმომადგენლები მუდმივად მიუთითებდნენ ოპოზიციური ძალებისა და „გარკვეული გარე ინტერესების“ ჩართულობაზე, რაც, მათი თქმით, საქართველოს სუვერენიტეტს უქმნიდა საფრთხეს. ეს რიტორიკა კიდევ უფრო აღრმავებს პოლიტიკურ პოლარიზაციას და ქმნის შეთქმულების თეორიების ნიადაგს, რასაც საზოგადოების ნაწილი სკეპტიციზმით ხვდება.
საერთაშორისო გამოხმაურება და ევროპული გზაჯვარედინი
„უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონისა და საპროტესტო აქციების მიმართ საერთაშორისო საზოგადოების რეაქცია ერთმნიშვნელოვნად უარყოფითი იყო. ევროკავშირმა, შეერთებულმა შტატებმა და სხვა საერთაშორისო პარტნიორებმა არაერთხელ გამოხატეს ღრმა შეშფოთება კანონის შინაარსთან და მის მიღების პროცესთან დაკავშირებით. მათ არაერთხელ მოუწოდეს საქართველოს ხელისუფლებას, უარი ეთქვა ამ კანონზე, რადგან ის, მათი განცხადებით, ეწინააღმდეგება დემოკრატიულ პრინციპებს და მნიშვნელოვნად აფერხებს ქვეყნის ევროკავშირში გაწევრიანების პერსპექტივას. ზოგიერთმა საერთაშორისო ორგანიზაციამ შესაძლო სანქციებზეც კი ისაუბრა, რაც საქართველოს მოქალაქეებისთვის ევროპული მომავლის გაურკვევლობას ნიშნავს.
შიდაპოლიტიკური დაძაბულობა და მომავალი გამოწვევები
პრემიერ-მინისტრის ბრალდებები და მთავრობის მტკიცე პოზიცია კანონთან დაკავშირებით, ქვეყანაში არსებულ ისედაც დაძაბულ პოლიტიკურ ვითარებას კიდევ უფრო ამძაფრებს. სამოქალაქო საზოგადოებას, ოპოზიციურ პარტიებსა და ხელისუფლებას შორის გაღრმავებული უფსკრული ქმნის გაურკვეველ სურათს 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ. საზოგადოება გაყოფილია: ერთი მხარე მხარს უჭერს მთავრობის ქმედებებს და მიიჩნევს, რომ ეს აუცილებელია ქვეყნის სუვერენიტეტის დასაცავად, მეორე კი ხელისუფლებას აკრიტიკებს დემოკრატიული ღირებულებების შელახვისა და ევროპული ინტეგრაციის პროცესის შეფერხებისთვის. ამ დაპირისპირებას, სავარაუდოდ, გრძელვადიანი გავლენა ექნება საქართველოს პოლიტიკურ ლანდშაფტსა და მის საგარეო ურთიერთობებზე.
საბოლოო ჯამში, საქართველოს წინაშე დგას კრიტიკული მომენტი, როდესაც შიდაპოლიტიკური დაპირისპირება და გარე სამყაროსთან ურთიერთობების დაძაბულობა მაქსიმალურ ზღვარს აღწევს. პრემიერ-მინისტრის განცხადებები მთავრობის დამხობის მცდელობასა და შემდგომი რეაგირების აუცილებლობაზე, კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს იმ ღრმა განხეთქილებას, რომელიც დღეს ქართულ საზოგადოებაში არსებობს. ამ ვითარებაში, ქვეყნის დემოკრატიული განვითარება და ევროპული მომავალი მნიშვნელოვანი გამოწვევების წინაშე დგას, რასაც გადამწყვეტი გავლენა ექნება საქართველოს შემდგომ გზაზე.
