საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი კობახიძემ ბოლოდროინდელი საპროტესტო გამოსვლების მონაწილეები მთავრობის ძალადობრივი გზით დამხობის მცდელობაში დაადანაშაულა და პირობა დადო, რომ სახელმწიფო აღნიშნული ქმედებების აღსაკვეთად მკაცრ ზომებს მიიღებს. ეს განცხადება იმ ფონზე გაკეთდა, როდესაც ქვეყანაში მწვავე პოლიტიკური კრიზისი გრძელდება, რაც „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონის ხელახლა ინიცირებასა და მის გარშემო განვითარებულ მოვლენებს უკავშირდება. პრემიერის შეფასებით, მიმდინარე დემონსტრაციები არ ემსახურება მშვიდობიან პროტესტს, არამედ წარმოადგენს დესტაბილიზაციის მცდელობას, რომელიც მიზნად ისახავს კონსტიტუციური წესრიგის რღვევას. მისივე თქმით, ხელისუფლება არ დაუშვებს მსგავსი გეგმების განხორციელებას და ყველა კანონდამრღვევის მიმართ ადეკვატურ რეაგირებას მოახდენს.
პრემიერ-მინისტრის ბრალდებების არსი და კონტექსტი
ირაკლი კობახიძის განცხადება საზოგადოებაში ფართო გამოხმაურებას მოჰყვა და კიდევ უფრო გაამწვავა ისედაც პოლარიზებული პოლიტიკური გარემო. პრემიერმა საჯაროდ განაცხადა, რომ გარკვეული ძალები, მათ შორის ოპოზიციური პარტიები და არასამთავრობო ორგანიზაციები, ცდილობენ ქუჩის აქციების გამოყენებას არეულობისა და არასტაბილურობის შესაქმნელად, რათა საბოლოოდ მოახდინონ ლეგიტიმური ხელისუფლების დამხობა. მან ხაზი გაუსვა იმას, რომ სახელმწიფოს აქვს საკმარისი რესურსი და ნება, რათა დაიცვას კანონის უზენაესობა და უზრუნველყოს საზოგადოებრივი წესრიგი. პრემიერმა ასევე აღნიშნა, რომ ნებისმიერი მცდელობა, რომელიც სცილდება მშვიდობიანი პროტესტის ფარგლებს და შეიცავს ძალადობის ან კონსტიტუციური წესრიგის ხელყოფის ელემენტებს, უმკაცრესად იქნება აღკვეთილი სამართალდამცავი ორგანოების მიერ. მისი თქმით, მთავრობა არ დაუშვებს, რომ საქართველო გადაიქცეს დესტაბილიზაციის პლატფორმად და დაიცავს ქვეყნის სუვერენიტეტს ნებისმიერი შიდა თუ გარე საფრთხისგან. ეს რიტორიკა შეესაბამება მმართველი გუნდის ბოლოდროინდელ ნარატივს, რომელიც პროტესტს ხშირად გარედან მართულ და დესტრუქციულ ძალებთან აკავშირებს.
საპროტესტო მოძრაობის ფონი და მოთხოვნები
პრემიერ-მინისტრის განცხადებამდე რამდენიმე კვირით ადრე, საქართველოში მასშტაბური საპროტესტო აქციები დაიწყო „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონპროექტის ხელახალი ინიცირების საპასუხოდ. აღნიშნული კანონი, რომელსაც კრიტიკოსები „რუსულ კანონს“ უწოდებენ, ითვალისწინებს არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიასაშუალებების „უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებლად“ რეგისტრაციას, თუ მათი დაფინანსების 20%-ზე მეტი უცხოეთიდან არის მიღებული. მოქალაქეები, სტუდენტები, ოპოზიციური პარტიები და სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლები აპროტესტებენ კანონს, რადგან მიიჩნევენ, რომ ის ზღუდავს სიტყვისა და შეკრების თავისუფლებას, აფერხებს ქვეყნის ევროინტეგრაციის პროცესს და რუსული ავტორიტარული მოდელის ანალოგია. მომიტინგეები ითხოვენ კანონპროექტის სრულად უკან გაწვევას და ხელისუფლებისგან ევროპული მომავლის გარანტიებს. აქციები ხშირად მშვიდობიანი ხასიათისაა, თუმცა რამდენიმე შემთხვევაში ადგილი ჰქონდა შეტაკებებს პოლიციასა და დემონსტრანტებს შორის, რა დროსაც სამართალდამცავებმა ცრემლსადენი გაზი, წიწაკის სპრეი და წყლის ჭავლი გამოიყენეს.
მთავრობის პოზიცია და კანონის მიზანი
მმართველი პარტია „ქართული ოცნება“ და მთავრობა დაჟინებით ამტკიცებენ, რომ კანონპროექტი ემსახურება მხოლოდ და მხოლოდ გამჭვირვალობას და მიზნად ისახავს საზოგადოების ინფორმირებას უცხოეთიდან დაფინანსებული ორგანიზაციების საქმიანობის შესახებ. მათი განცხადებით, კანონი სრულად შეესაბამება საერთაშორისო სტანდარტებს, კერძოდ, მსგავსი კანონმდებლობა არსებობს აშშ-ში (FARA) და ემსახურება ეროვნული ინტერესების დაცვას უცხოური გავლენისგან. მთავრობის წარმომადგენლები უარყოფენ ბრალდებებს მისი „რუსული“ ბუნების შესახებ და ხაზს უსვამენ, რომ კანონი აუცილებელია ქვეყნის სუვერენიტეტის გასამყარებლად და დესტრუქციული ძალების გამოვლენისთვის, რომლებიც, მათი აზრით, ცდილობენ საქართველოს პოლიტიკაში არასასურველი ჩარევას. ისინი ამტკიცებენ, რომ კანონი არ ეწინააღმდეგება ქვეყნის ევროინტეგრაციის კურსს, არამედ პირიქით, უზრუნველყოფს ჯანსაღი დემოკრატიული გარემოს შექმნას. ამასთან, მთავრობა აქტიურად აკრიტიკებს არასამთავრობო ორგანიზაციებს და ოპოზიციას, ადანაშაულებს რა მათ გარედან დაფინანსებული დღის წესრიგის გატარებაში.
საერთაშორისო გამოხმაურება და შეშფოთება
„უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონპროექტმა და მის გარშემო განვითარებულმა მოვლენებმა საერთაშორისო თანამეგობრობის მწვავე კრიტიკა გამოიწვია. ევროკავშირი, გაერო, აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი და სხვა საერთაშორისო ორგანიზაციები და ქვეყნები ერთხმად აცხადებენ, რომ ეს კანონი ეწინააღმდეგება დემოკრატიულ პრინციპებსა და ევროპულ ღირებულებებს. ევროკავშირის ოფიციალურმა პირებმა არაერთხელ გააფრთხილეს საქართველოს ხელისუფლება, რომ კანონის მიღება სერიოზულად დააზიანებს ქვეყნის ევროინტეგრაციის პროცესს და შესაძლოა შეაფერხოს ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსის მინიჭების პერსპექტივა. აშშ-მა მკაცრად გააკრიტიკა კანონი და მოუწოდა საქართველოს მთავრობას, უარი თქვას მის მიღებაზე, რადგან ის საფრთხეს უქმნის ქვეყნის დემოკრატიულ მომავალს და მის დასავლურ მისწრაფებებს. საერთაშორისო ორგანიზაციები შეშფოთებას გამოთქვამენ სიტყვის თავისუფლების შეზღუდვისა და სამოქალაქო საზოგადოებაზე ზეწოლის პოტენციური რისკების გამო.
პოტენციური შედეგები და სამომავლო პერსპექტივები
პრემიერ-მინისტრის განცხადება „დამხობის მცდელობასა“ და „მკაცრი ზომების“ მიღების პირობა, არსებითად ცვლის პოლიტიკურ ტონს ქვეყანაში. ეს მიანიშნებს იმაზე, რომ ხელისუფლება მზად არის უფრო მკაცრად მოექცეს საპროტესტო მოძრაობას, რაც შესაძლოა გამოიხატოს აქციების დაშლისას პოლიციის მოქმედებების გამკაცრებასა და დემონსტრანტების მიმართ სამართლებრივი დევნის გაძლიერებაში. ასეთი ნაბიჯები, თავის მხრივ, გააძლიერებს დაპირისპირებას მთავრობასა და სამოქალაქო საზოგადოებას შორის და შესაძლოა გამოიწვიოს კიდევ უფრო მასშტაბური სახალხო მღელვარება. ქვეყნის დემოკრატიული განვითარება და ევროატლანტიკური ინტეგრაციის პერსპექტივები სერიოზული გამოწვევის წინაშე დგას, რადგან საერთაშორისო პარტნიორები ყურადღებით აკვირდებიან მოვლენების განვითარებას. გაზრდილი პოლარიზაცია და პოლიტიკური დაძაბულობა ქმნის გაურკვეველ სამომავლო პერსპექტივებს როგორც საშინაო, ისე საგარეო პოლიტიკის კუთხით.
საბოლოო ჯამში, საქართველოს პრემიერ-მინისტრის განცხადება საპროტესტო მოძრაობის მიმართ და მისი მკაცრი ტონი ადასტურებს ქვეყანაში არსებულ ღრმა პოლიტიკურ კრიზისს. ბრალდებები ხელისუფლების დამხობის მცდელობაზე და პირობა მკაცრი ზომების მიღებაზე აჩენს კითხვებს დემოკრატიული პროცესების მომავალზე და სახელმწიფოსა და საზოგადოების ურთიერთობებზე. იმ ფონზე, როდესაც „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონის ბედი ჯერ კიდევ გადაუწყვეტელია და საპროტესტო აქციები არ ცხრება, ქვეყანა დგას მნიშვნელოვანი არჩევანის წინაშე, რაც გრძელვადიან გავლენას მოახდენს მის შიდა სტაბილურობასა და საერთაშორისო იმიჯზე.
