საქართველოს ეკონომიკა, ეროვნული სტატისტიკის სამსახურის (საქსტატის) მიერ გამოქვეყნებული წინასწარი მონაცემებით, 2025 წლის იანვარ-ნოემბრის პერიოდში საგარეო სავაჭრო ბრუნვის მნიშვნელოვანი ზრდით ხასიათდება. აღნიშნულ პერიოდში, არადეკლარირებული ვაჭრობის გარეშე, ქვეყნის სავაჭრო ბრუნვამ 23.218 მილიარდ აშშ დოლარს მიაღწია, რაც წინა წლის ანალოგიურ მაჩვენებელთან შედარებით 9.5%-იან ზრდას ასახავს. ეს მაჩვენებლები მიუთითებს საქართველოს ეკონომიკის გააქტიურებასა და საერთაშორისო ვაჭრობაში მისი როლის გაძლიერებაზე, თუმცა ამავდროულად, აჩენს კითხვებს სავაჭრო ბალანსის მდგომარეობასთან დაკავშირებით, რომელიც კვლავ უარყოფით რჩება. ეროვნული სტატისტიკის სამსახურის მონაცემები დეტალურად აღწერს როგორც საექსპორტო და საიმპორტო ოპერაციების დინამიკას, ისე ძირითად სავაჭრო პარტნიორ ქვეყნებს, რაც ქვეყნის საგარეო ეკონომიკური ურთიერთობების სრულ სურათს იძლევა.
საგარეო სავაჭრო ბრუნვის ზოგადი მიმოხილვა
2025 წლის 11 თვის მონაცემებით, საქართველოს სავაჭრო ბრუნვის მოცულობა თითქმის 23.22 მილიარდ აშშ დოლარს შეადგენს, რაც მნიშვნელოვნად აღემატება წინა წლის შესაბამის მაჩვენებელს. ამგვარი ზრდა, რომელიც 9.5%-ით არის განსაზღვრული, მიანიშნებს გლობალურ ეკონომიკურ პროცესებთან საქართველოს აქტიურ ინტეგრაციასა და ადგილობრივი წარმოების ან/და გადაზიდვების მოცულობის გაფართოებაზე. ეს მონაცემები, როგორც წესი, დადებითად აისახება ქვეყნის ეკონომიკურ მდგომარეობასა და საინვესტიციო მიმზიდველობაზე, რადგან ვაჭრობის გააქტიურება ხშირად დაკავშირებულია როგორც ადგილობრივი მოთხოვნის ზრდასთან, ისე საერთაშორისო ბაზრებზე ქართული პროდუქციის კონკურენტუნარიანობის გაუმჯობესებასთან. სტატისტიკური მონაცემები ცხადყოფს, რომ საქართველოს ეკონომიკა ინარჩუნებს ზრდის ტემპს, მიუხედავად რეგიონალური თუ გლობალური გამოწვევებისა.
ექსპორტი და იმპორტი: ტენდენციები და დინამიკა
განსაკუთრებულ ყურადღებას იმსახურებს ექსპორტისა და იმპორტის ცალკეული მაჩვენებლები, რომლებიც სავაჭრო ბრუნვის ზრდას უზრუნველყოფს. 2025 წლის იანვარ-ნოემბერში საქართველოს ექსპორტის მოცულობამ 6.618 მილიარდ აშშ დოლარს გადააჭარბა. ეს მაჩვენებელი წინა წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 10.1%-იან ზრდას ასახავს, რაც ქართული პროდუქციისა და მომსახურების საერთაშორისო ბაზრებზე მოთხოვნის გაზრდაზე მეტყველებს. ექსპორტის ზრდა სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია ქვეყნის სავალუტო რეზერვების შევსებისა და ადგილობრივი წარმოების სტიმულირებისთვის.
იმავე პერიოდში იმპორტის მოცულობამ 16.600 მილიარდ აშშ დოლარს მიაღწია, რაც წლიურ ჭრილში 9.3%-იან ზრდას წარმოადგენს. იმპორტის ზრდა ხშირად ასოცირდება შიდა მოთხოვნის გაფართოებასთან, მოსახლეობის მსყიდველობითი უნარის ზრდასთან ან საწარმოო სექტორისთვის საჭირო ნედლეულისა და ტექნოლოგიების შეძენის გააქტიურებასთან. თუმცა, იმპორტის მოცულობის მნიშვნელოვანი უპირატესობა ექსპორტზე მიუთითებს ქვეყნის სავაჭრო ბალანსის გაუარესების პოტენციალზე, რაც შემდგომი ანალიზის საგანი უნდა გახდეს.
უარყოფითი სავაჭრო ბალანსის გამოწვევები
საგარეო სავაჭრო ბრუნვის გაანალიზებისას ერთ-ერთი კრიტიკული კომპონენტი სავაჭრო ბალანსია. საქსტატის მონაცემებით, 2025 წლის იანვარ-ნოემბრის განმავლობაში საქართველოს უარყოფითმა სავაჭრო ბალანსმა 9.981 მილიარდ აშშ დოლარს გადააჭარბა. ეს მაჩვენებელი მთლიანი საგარეო სავაჭრო ბრუნვის 43.0%-ს შეადგენს. უარყოფითი სავაჭრო ბალანსი ნიშნავს, რომ ქვეყანაში შემოტანილი საქონლის ღირებულება მნიშვნელოვნად აღემატება ექსპორტირებული საქონლის ღირებულებას. ეკონომიკური თვალსაზრისით, ეს გარკვეულ გამოწვევებს ქმნის, მათ შორის ეროვნული ვალუტის სტაბილურობისთვის და ქვეყნის საგადამხდელო ბალანსისთვის. სავაჭრო ბალანსის ამგვარი დისბალანსი ხშირად მოითხოვს პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებს, რომლებიც მიმართული იქნება ექსპორტის წახალისებისა და იმპორტდამოკიდებულების შემცირებისკენ, ადგილობრივი წარმოების განვითარების გზით.
საქართველოს უმსხვილესი სავაჭრო პარტნიორები
2025 წლის 11 თვის მონაცემები ასევე ნათლად აჩვენებს საქართველოს უმსხვილეს სავაჭრო პარტნიორ ქვეყნებს, რაც ქვეყნის საგარეო ეკონომიკური ურთიერთობების გეოგრაფიას ასახავს.
- ყირგიზეთი ლიდერობს საექსპორტო მიმართულებით, სადაც 1.399 მილიარდი აშშ დოლარის ღირებულების საქონელი იქნა ექსპორტირებული.
- მეორე ადგილს იკავებს ყაზახეთი 849.9 მილიონი აშშ დოლარით.
- სამეულს ასრულებს რუსეთი, რომელთანაც ექსპორტმა 672.5 მილიონი აშშ დოლარი შეადგინა.
ეს პარტნიორები მნიშვნელოვან როლს თამაშობენ ქართული პროდუქციის საერთაშორისო ბაზრებზე გატანაში. საიმპორტო მიმართულებით კი, მონაცემები მიუთითებს ამერიკის შეერთებული შტატების დომინანტურ როლზე, რომელიც 2.496 მილიარდი აშშ დოლარის იმპორტით პირველ ადგილზეა. საიმპორტო პარტნიორების სია უფრო ვრცელია, თუმცა ხელმისაწვდომი ინფორმაცია აშშ-ის მნიშვნელობას უსვამს ხაზს. სავაჭრო პარტნიორების ეს სტრუქტურა ასახავს როგორც რეგიონალურ, ისე გლობალურ ეკონომიკურ კავშირებს, რომლებსაც საქართველო ავითარებს.
დასკვნა
დასასრულს, სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მიერ წარმოდგენილი 2025 წლის იანვარ-ნოემბრის საგარეო სავაჭრო მონაცემები საქართველოს ეკონომიკის მდგრად ზრდაზე მეტყველებს. სავაჭრო ბრუნვის თითქმის 10%-იანი ზრდა, როგორც ექსპორტის, ისე იმპორტის მიმართულებით, მიუთითებს ეკონომიკური აქტივობის გაფართოებაზე. მიუხედავად ამისა, უარყოფითი სავაჭრო ბალანსი, რომელიც მთლიანი ბრუნვის მნიშვნელოვან ნაწილს შეადგენს, კვლავ გამოწვევად რჩება და ყურადღებას ითხოვს. ძირითადი სავაჭრო პარტნიორების განსაზღვრა კი საშუალებას იძლევა, დავინახოთ საქართველოს საგარეო ვაჭრობის სტრუქტურა და ის მიმართულებები, რომლებშიც ქვეყანა ეკონომიკურ კავშირებს ამყარებს. მომავალში, ეკონომიკური პოლიტიკის განვითარება, სავარაუდოდ, მიმართული იქნება ექსპორტის დივერსიფიკაციისა და შიდა წარმოების გაძლიერებისკენ, რათა შემცირდეს სავაჭრო ბალანსის დისბალანსი და გაიზარდოს ქვეყნის ეკონომიკური სტაბილურობა გრძელვადიან პერსპექტივაში.
