საქართველოს საგარეო სავაჭრო ბრუნვამ 2025 წლის იანვარ-ნოემბრის მონაცემებით, არადეკლარირებული ვაჭრობის გარეშე, 23.218 მილიარდ აშშ დოლარს მიაღწია. სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მიერ გამოქვეყნებული წინასწარი ინფორმაციის თანახმად, ეს მაჩვენებელი წინა წლის შესაბამის პერიოდთან შედარებით 9.5%-იან ზრდას ასახავს, რაც ქვეყნის ეკონომიკაში გაზრდილ სავაჭრო აქტივობაზე მიუთითებს. მოცემულ პერიოდში ექსპორტის მოცულობა 6.618 მილიარდ აშშ დოლარს გადააჭარბა, იმპორტმა კი 16.600 მილიარდი აშშ დოლარი შეადგინა. ამასთანავე, ქვეყნის უარყოფითმა სავაჭრო ბალანსმა 9.981 მილიარდ აშშ დოლარს მიაღწია. აღნიშნულ პერიოდში საქართველოს უმსხვილეს სავაჭრო პარტნიორებს შორის რუსეთის ფედერაციამ მესამე ადგილი დაიკავა, რაც კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს მის მნიშვნელობას ქართულ საგარეო ვაჭრობაში.
საგარეო სავაჭრო ბრუნვის ზოგადი დინამიკა
2025 წლის პირველი თერთმეტი თვის განმავლობაში, საქართველოს საგარეო ვაჭრობის მოცულობის მზარდი ტენდენცია ნათლად გამოიკვეთა. მთლიანი სავაჭრო ბრუნვის 9.5%-იანი ზრდა ეკონომიკის გაფართოებასა და საერთაშორისო ბაზრებთან კავშირების გაღრმავებაზე მეტყველებს. ამ ზრდაში თანაბრად იყო ჩართული როგორც ექსპორტი, ისე იმპორტი, თუმცა განსხვავებული პროპორციებით. ექსპორტმა 6.618 მილიარდი აშშ დოლარი შეადგინა, რითაც წინა წლის მაჩვენებელს 10.1%-ით გადააჭარბა, რაც ქართული პროდუქციის საგარეო ბაზრებზე კონკურენტუნარიანობის მატებაზე მიუთითებს. პარალელურად, იმპორტის მოცულობა 16.600 მილიარდ აშშ დოლარამდე გაიზარდა, რაც 9.3%-იან წლიურ ზრდას გულისხმობს. ეს მონაცემები ასახავს შიდა მოთხოვნის ზრდასა და იმპორტირებული საქონლის მნიშვნელოვან როლს ქვეყნის ეკონომიკურ უზრუნველყოფაში.
მიუხედავად ვაჭრობის მთლიანი მოცულობის ზრდისა, საქართველოს უარყოფითი სავაჭრო ბალანსი 9.981 მილიარდი აშშ დოლარის დონეზე შენარჩუნდა. ეს დეფიციტი მთლიანი საგარეო სავაჭრო ბრუნვის 43.0%-ს შეადგენს, რაც იმპორტის ექსპორტზე მნიშვნელოვან გადაჭარბებას აჩვენებს. მსგავსი დისბალანსი ეკონომიკაში უცხოური ვალუტის ნაკადების დაბალანსების კუთხით გარკვეულ გამოწვევებს ქმნის და ხაზს უსვამს საექსპორტო პოტენციალის შემდგომი გაძლიერების აუცილებლობას.
რუსეთის ფედერაცია, როგორც საქართველოს ერთ-ერთი წამყვანი სავაჭრო პარტნიორი
2025 წლის იანვარ-ნოემბრის პერიოდში რუსეთი საქართველოს უმსხვილეს სავაჭრო პარტნიორთა სამეულში მოხვდა. მისი წილი მთლიან საგარეო სავაჭრო ბრუნვაში 2.38 მილიარდი აშშ დოლარით განისაზღვრა. ამ მაჩვენებლით რუსეთმა მესამე პოზიცია დაიკავა, თურქეთისა (2.79 მილიარდი აშშ დოლარი) და ამერიკის შეერთებული შტატების (2.59 მილიარდი აშშ დოლარი) შემდეგ. ეს მონაცემები მიუთითებს, რომ რუსეთი რჩება საქართველოსთვის ერთ-ერთ საკვანძო სავაჭრო მიმართულებად, მიუხედავად რეგიონალური და გლობალური კონტექსტისა.
განსაკუთრებით აღსანიშნავია რუსეთის პოზიცია საქართველოს ექსპორტის სტრუქტურაში. 2025 წლის იანვარ-ნოემბერში, რუსეთის ფედერაცია ექსპორტიორი ქვეყნების სამეულშიც მოხვდა, სადაც საქართველოდან 672.50 მილიონი აშშ დოლარის ღირებულების პროდუქცია გავიდა. ეს ციფრები ადასტურებს ქართული საქონლის სტაბილურ მოთხოვნას რუსულ ბაზარზე, რაც მოიცავს სხვადასხვა სახის პროდუქტს, თუმცა წყაროებში მათი კონკრეტული ჩამონათვალი არ არის მითითებული.
საქართველოს უმსხვილესი სავაჭრო პარტნიორები და მათი გავლენა
საქართველოს საგარეო ვაჭრობის ლანდშაფტში თურქეთი, ამერიკის შეერთებული შტატები და რუსეთის ფედერაცია ლიდერობენ. თურქეთი, 2.79 მილიარდი აშშ დოლარით, სტაბილურად ინარჩუნებს პირველ ადგილს, რაც მის მჭიდრო ეკონომიკურ კავშირებსა და გეოგრაფიულ სიახლოვეზე მიუთითებს. ამერიკის შეერთებული შტატები კი მეორე ადგილს იკავებს 2.59 მილიარდი აშშ დოლარით. ამ სამი ქვეყნის ერთობლივი წილი განსაკუთრებით მაღალია, რაც ვაჭრობის კონცენტრაციას აჩვენებს რამდენიმე ძირითად მიმართულებაზე.
სტატისტიკის თანახმად, 2025 წლის იანვარ-ნოემბერში, ათი უმსხვილესი სავაჭრო პარტნიორი ქვეყნის წილმა საქართველოს მთლიან საგარეო სავაჭრო ბრუნვაში 68.3% შეადგინა. ეს ფაქტი ხაზს უსვამს ქართული ეკონომიკის დამოკიდებულებას ამ პარტნიორებზე. იმპორტის მიმართულებით, ამერიკის შეერთებული შტატები პირველ პოზიციაზეა, რაც ქართული ბაზრისთვის ამერიკული პროდუქციის მზარდ მოთხოვნაზე და მის დომინანტურ როლზე მიანიშნებს გარკვეულ სექტორებში. ეს შეიძლება მოიცავდეს როგორც სამრეწველო, ისე სამომხმარებლო საქონელს.
სავაჭრო დეფიციტის გამოწვევები და პერსპექტივები
მიუხედავად იმისა, რომ ექსპორტიცა და იმპორტიც დადებითი ზრდის ტემპებს აჩვენებს, სავაჭრო დეფიციტის 9.981 მილიარდი აშშ დოლარის მაჩვენებელი კვლავ რჩება ქვეყნის ეკონომიკის ერთ-ერთ მთავარ გამოწვევად. ეს ნიშნავს, რომ საქართველო მნიშვნელოვნად მეტ საქონელს ყიდულობს, ვიდრე ყიდის, რაც უცხოური ვალუტის გადინებას უწყობს ხელს. მსგავსი დისბალანსის კომპენსირება ხშირად საჭიროებს სხვა წყაროებიდან შემოსულ თანხებს, როგორიცაა ტურიზმი, ფულადი გზავნილები და პირდაპირი უცხოური ინვესტიციები.
გრძელვადიან პერსპექტივაში, სავაჭრო დეფიციტის შესამცირებლად, ეკონომისტები და პოლიტიკოსები ხშირად საუბრობენ ეროვნული წარმოების გაძლიერების, მაღალი დამატებული ღირებულების მქონე პროდუქციის ექსპორტის სტიმულირებისა და იმპორტის ჩანაცვლების პოლიტიკის განხორციელების აუცილებლობაზე. ექსპორტის დივერსიფიკაცია, როგორც პროდუქციის, ისე საექსპორტო ბაზრების მიხედვით, ასევე შეუძლია გააუმჯობესოს ქვეყნის სავაჭრო ბალანსი და შეამციროს დამოკიდებულება კონკრეტულ ბაზრებზე, მათ შორის ძირითად სავაჭრო პარტნიორებზე.
დასასრულ, 2025 წლის იანვარ-ნოემბრის მონაცემები საქართველოს საგარეო ვაჭრობის სფეროში ზრდის დინამიკას ასახავს. რუსეთის ფედერაციის პოზიცია, როგორც მესამე უმსხვილესი სავაჭრო პარტნიორი, ადასტურებს მის მუდმივ როლს ქართულ ეკონომიკურ ურთიერთობებში. თურქეთთან და ამერიკის შეერთებულ შტატებთან ერთად, ეს ქვეყნები საქართველოს საგარეო სავაჭრო ბრუნვის უმეტეს ნაწილს განსაზღვრავენ. მიუხედავად საერთო მოცულობის მატებისა, სავაჭრო ბალანსის უარყოფითი მაჩვენებელი კვლავაც რჩება გამოწვევად, რაც ქვეყნის წინაშე დგას და საჭიროებს ექსპორტის გაფართოებასა და ეკონომიკის დივერსიფიკაციას მომავალი სტაბილური განვითარებისთვის.
