საქართველოს ეროვნული სტატისტიკის სამსახურის (საქსტატი) წინასწარი მონაცემებით, 2025 წლის იანვარ-ნოემბრის პერიოდში ქვეყანაში საქონლით საგარეო სავაჭრო ბრუნვის მოცულობამ 23.218 მილიარდ აშშ დოლარს მიაღწია. აღნიშნული მაჩვენებელი წინა წლის შესაბამის პერიოდთან შედარებით 9.5%-იან ზრდას ასახავს, არადეკლარირებული ვაჭრობის გარეშე. აღსანიშნავია, რომ ამ პერიოდში საქართველომ სავაჭრო ურთიერთობები გაამყარა და გააფართოვა, რის შედეგადაც გაიზარდა როგორც ექსპორტის, ისე იმპორტის მოცულობები. ქვეყნის უმსხვილეს სავაჭრო პარტნიორად, ტრადიციულად, თურქეთი დასახელდა, რომელთანაც ბრუნვამ 2.79 მილიარდ აშშ დოლარს გადააჭარბა, რაც საქართველოს სავაჭრო ურთიერთობების სტრუქტურაში მის მუდმივ მნიშვნელობას უსვამს ხაზს.
საგარეო სავაჭრო ბრუნვის დინამიკა და ძირითადი მაჩვენებლები
2025 წლის იანვარ-ნოემბრის მონაცემები ასახავს საქართველოს საგარეო სავაჭრო აქტივობის მნიშვნელოვან გააქტიურებას. მთლიანი სავაჭრო ბრუნვის ზრდის პარალელურად, ცალკეული კომპონენტების – ექსპორტისა და იმპორტის – დინამიკაც დადებითია. ექსპორტის მოცულობამ 6.618 მილიარდი აშშ დოლარი შეადგინა, რაც წინა წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 10.1%-ით მეტია. ეს ზრდა მიუთითებს ქართული პროდუქციის საგარეო ბაზრებზე კონკურენტუნარიანობის ზრდასა და ეროვნული ეკონომიკის განვითარებაზე. იმპორტის მაჩვენებელმა ასევე მნიშვნელოვანი ზრდა აჩვენა, 16.600 მილიარდ აშშ დოლარს მიაღწია, რაც წლიურ ჭრილში 9.3%-იან ზრდას გულისხმობს. იმპორტის ზრდა ხშირად ასოცირდება ქვეყნის შიდა მოთხოვნის გაფართოებასთან, სამრეწველო წარმოებისთვის საჭირო ნედლეულისა და დანადგარების შესყიდვასთან, ასევე მომხმარებელთა მსყიდველობითი უნარის გაუმჯობესებასთან.
უარყოფითი სავაჭრო ბალანსის ტენდენციები
მიუხედავად ექსპორტისა და იმპორტის ზრდისა, საქართველოს კვლავინდებურად უარყოფითი სავაჭრო ბალანსი აქვს, რომლის მოცულობამ იანვარ-ნოემბერში 9.981 მილიარდ აშშ დოლარს გადააჭარბა. ეს მაჩვენებელი მთლიანი საგარეო სავაჭრო ბრუნვის 43.0%-ს შეადგენს. უარყოფითი სავაჭრო ბალანსი ნიშნავს, რომ ქვეყანა უფრო მეტ საქონელს ყიდულობს უცხოეთიდან, ვიდრე ყიდის. ეს ტენდენცია მრავალი განვითარებადი ქვეყნისთვისაა დამახასიათებელი და შეიძლება უკავშირდებოდეს შიდა წარმოების შეზღუდულ შესაძლებლობებს, მაღალ სამომხმარებლო მოთხოვნას ან ინვესტიციებისათვის საჭირო კაპიტალური საქონლის იმპორტს. სავაჭრო დეფიციტის შემცირება, როგორც წესი, ერთ-ერთ მთავარ ეკონომიკურ პრიორიტეტს წარმოადგენს, რაც შესაძლებელია მიღწეული იქნას ექსპორტის სტიმულირებითა და ადგილობრივი წარმოების გაძლიერებით.
თურქეთის დომინანტური პოზიცია საქართველოს ვაჭრობაში
2025 წლის იანვარ-ნოემბრის მონაცემებით, თურქეთი საქართველოს უმსხვილესი სავაჭრო პარტნიორია, რომელთანაც სავაჭრო ბრუნვამ 2.79 მილიარდ აშშ დოლარს გადააჭარბა. თურქეთთან მრავალწლიანი სავაჭრო ურთიერთობები განპირობებულია გეოგრაფიული სიახლოვით, ტრანსპორტის განვითარებული ინფრასტრუქტურითა და ორი ქვეყნის ეკონომიკებს შორის არსებული დამატებითი ღირებულების ჯაჭვებით. საქართველოდან თურქეთში ძირითადად ექსპორტზე გადის ნედლეული, ნახევარფაბრიკატები და სამრეწველო პროდუქტები, ხოლო იმპორტის დიდ წილს შეადგენს სამრეწველო საქონელი, მანქანა-დანადგარები, კვების პროდუქტები და სამომხმარებლო საქონელი. თურქეთიდან იმპორტირებული საქონელი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ქართულ ბაზარზე ფასების სტაბილურობისა და პროდუქციის მრავალფეროვნების უზრუნველყოფაში.
წამყვანი სავაჭრო პარტნიორები და მათი წვლილი
საქართველოს საგარეო სავაჭრო ბრუნვაში წამყვანი პარტნიორების წილის ანალიზი აჩვენებს, რომ ათი უმსხვილესი სავაჭრო პარტნიორი ქვეყნის ჯამურმა წილმა მთლიან ბრუნვაში 68.3% შეადგინა. ეს მაჩვენებელი მიუთითებს იმაზე, რომ საქართველოს საგარეო ვაჭრობა შედარებით კონცენტრირებულია რამდენიმე ძირითად ქვეყანაზე. თურქეთის შემდეგ, ამერიკის შეერთებული შტატები მეორე უმსხვილეს სავაჭრო პარტნიორად დასახელდა 2.59 მილიარდი აშშ დოლარის ბრუნვით. აშშ-სთან სავაჭრო ურთიერთობები ბოლო წლებში აქტიურად ვითარდება და მოიცავს როგორც სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტებს, ასევე მაღალტექნოლოგიურ საქონელსა და მომსახურებებს. სხვა წამყვან პარტნიორებს შორის, სავარაუდოდ, არიან რეგიონის ქვეყნები, ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოები და აზიის ზოგიერთი ეკონომიკა, რომლებიც მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ საქართველოს ეკონომიკურ ინტეგრაციაში მსოფლიო ბაზრებთან.
სავაჭრო ურთიერთობების გავლენა საქართველოს ეკონომიკაზე
საგარეო სავაჭრო ბრუნვის გაზრდილი მოცულობა და ექსპორტის დადებითი დინამიკა საქართველოს ეკონომიკის საერთო ზრდის ერთ-ერთ განმსაზღვრელ ფაქტორად შეიძლება ჩაითვალოს. აქტიური სავაჭრო ურთიერთობები ხელს უწყობს ახალი ბაზრების ათვისებას, ინვესტიციების მოზიდვას და ეროვნული წარმოების კონკურენტუნარიანობის ამაღლებას. მიუხედავად უარყოფითი სავაჭრო ბალანსისა, იმპორტის ზრდა, თუ ის ძირითადად მიმართულია საინვესტიციო და საწარმოო დანიშნულების საქონლისაკენ, შეიძლება დადებითად აისახოს ქვეყნის გრძელვადიან ეკონომიკურ განვითარებაზე. სავაჭრო პარტნიორების მრავალფეროვნება და ძლიერი ურთიერთობები ისეთ ქვეყნებთან, როგორიცაა თურქეთი და აშშ, საქართველოს ეკონომიკური სტაბილურობისა და ზრდის მნიშვნელოვან საფუძველს ქმნის, რაც საშუალებას აძლევს ქვეყანას შეამსუბუქოს გლობალური ეკონომიკური რყევების შესაძლო გავლენა.
მომავალში, საქართველოს ეკონომიკური პოლიტიკა, სავარაუდოდ, მიმართული იქნება ექსპორტის შემდგომი სტიმულირებისა და ადგილობრივი წარმოების გაძლიერებისკენ, რათა შემცირდეს სავაჭრო დეფიციტი და გაიზარდოს ეროვნული ეკონომიკის მდგრადობა. თურქეთთან და სხვა ძირითად პარტნიორებთან არსებული სავაჭრო კავშირების გაღრმავება, ასევე ახალი ბაზრების მოძიება, მნიშვნელოვანი იქნება საქართველოს საგარეო ვაჭრობის შემდგომი განვითარებისთვის.
