საქართველოს მომავალ საპარლამენტო არჩევნებზე მოქალაქეებს ხმის მიცემის შესაძლებლობა მხოლოდ ქვეყნის საზღვრებში ექნებათ. აღნიშნული რეგულაცია ნიშნავს, რომ უცხოეთში მცხოვრებ საქართველოს მოქალაქეებს არჩევნებში მონაწილეობის მისაღებად საქართველოში დაბრუნება მოუწევთ. ეს გადაწყვეტილება განსაკუთრებულ ყურადღებას იმსახურებს, ვინაიდან იგი ათასობით ქართველის საარჩევნო უფლების რეალიზებას ეხება, რომლებიც სხვადასხვა მიზეზით სამშობლოს ფარგლებს გარეთ იმყოფებიან. საკითხი აჩენს კითხვებს დიასპორის პოლიტიკურ ჩართულობაზე და საარჩევნო პროცესის ხელმისაწვდომობაზე.
საპარლამენტო არჩევნები და საარჩევნო უფლების მნიშვნელობა
საპარლამენტო არჩევნები დემოკრატიული სახელმწიფოს ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი პროცესია, რომლის მეშვეობითაც მოქალაქეები საკანონმდებლო ორგანოს შემადგენლობას განსაზღვრავენ. ეს არის მოქალაქეების კონსტიტუციური უფლება და უშუალო შესაძლებლობა, გავლენა მოახდინონ ქვეყნის მართვაზე, განსაზღვრონ მისი მომავალი განვითარების ვექტორი და აირჩიონ ის პოლიტიკური ძალები, რომლებიც მათ ინტერესებს ყველაზე უკეთ წარმოადგენენ. საარჩევნო უფლება, თავისი არსით, უნივერსალურია და მოქალაქეობის ერთ-ერთი ფუნდამენტური ასპექტია. მისი შეზღუდვა ან რეალიზების გართულება ყოველთვის იწვევს ფართო საზოგადოებრივ დისკუსიასა და ინტერესს.
გადაწყვეტილების შესაძლო გავლენა უცხოეთში მცხოვრებ მოქალაქეებზე
მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში, მათ შორის საქართველოშიც, მოქალაქეების მნიშვნელოვანი ნაწილი სამშობლოს ფარგლებს გარეთ ცხოვრობს და მუშაობს. ქართული დიასპორა წარმოდგენილია მსოფლიოს თითქმის ყველა კონტინენტზე. მათთვის არჩევნებში მონაწილეობა, ხშირ შემთხვევაში, დროის, ფინანსური რესურსისა და ლოგისტიკის გამო სერიოზულ გამოწვევად რჩება. იმის გათვალისწინებით, რომ ხმის მიცემა მხოლოდ საქართველოს ტერიტორიაზე იქნება შესაძლებელი, დიასპორის წევრებს აუცილებლად მოუწევთ სამშობლოში დაბრუნება საარჩევნო უბნებთან მისასვლელად. ეს მოთხოვნა მნიშვნელოვნად შეამცირებს მათი მონაწილეობის მაჩვენებელს, რაც, თავის მხრივ, გავლენას მოახდენს არჩევნების საერთო შედეგებსა და ლეგიტიმაციაზე. მოქალაქეთა ნაწილმა, შესაძლოა, უარი თქვას ხმის მიცემაზე, რადგან მოგზაურობასთან დაკავშირებული ხარჯები და სირთულეები მათთვის გადაულახავი აღმოჩნდეს.
საერთაშორისო პრაქტიკა და დისკუსიები დიასპორის ხმის მიცემის შესახებ
სხვადასხვა ქვეყანა განსხვავებულად უდგება საზღვარგარეთ მცხოვრები მოქალაქეების საარჩევნო უფლებების საკითხს. ზოგი სახელმწიფო აქტიურად უწყობს ხელს დიასპორის მონაწილეობას არჩევნებში, ხსნის საარჩევნო უბნებს საელჩოებსა და საკონსულოებში, ან უზრუნველყოფს ფოსტით ხმის მიცემის შესაძლებლობას. სხვა ქვეყნებში კი, სხვადასხვა მიზეზის გამო (მაგალითად, ლოგისტიკური სირთულეები, უსაფრთხოების საკითხები ან საარჩევნო პროცესის გამჭვირვალობის უზრუნველყოფის მიზნით), ხმის მიცემა შეზღუდულია ან საერთოდ აკრძალულია ქვეყნის ფარგლებს გარეთ. საქართველოს შემთხვევაში, აღნიშნული გადაწყვეტილება აყენებს კითხვებს არჩევნების საყოველთაოობის პრინციპთან დაკავშირებით, თუმცა, როგორც აღინიშნა, მსგავსი პრაქტიკა მსოფლიოს არჩევნების ისტორიაში უცხო არ არის.
დიასპორის როლი ქვეყნის განვითარებაში
ქართული დიასპორა არა მხოლოდ რიცხობრივად, არამედ ქვეყნის ეკონომიკურ, სოციალურ და კულტურულ ცხოვრებაში შეტანილი წვლილითაც გამოირჩევა. უცხოეთიდან გადმორიცხული ფულადი გზავნილები მნიშვნელოვან როლს თამაშობს საქართველოს ეკონომიკაში. გარდა ფინანსური წვლილისა, დიასპორის წევრები აქტიურად არიან ჩართულნი ქართული კულტურისა და ტრადიციების პოპულარიზაციაში, ასევე სამშობლოსთვის მნიშვნელოვანი პროექტების მხარდაჭერაში. საარჩევნო პროცესში მათი ჩართულობა მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ დემოკრატიული პრინციპების დაცვის კუთხით, არამედ ქვეყანასა და მის მოქალაქეებს შორის მტკიცე კავშირების შენარჩუნების თვალსაზრისითაც. ხმის მიცემის შესაძლებლობა მათ სამშობლოსთან კუთვნილების განცდას უმტკიცებს და საკუთარი მომავლის განსაზღვრაში აქტიური მონაწილეობის უფლებას აძლევს.
დასკვნა
საქართველოს საპარლამენტო არჩევნებზე ხმის მიცემის შესაძლებლობის მხოლოდ ქვეყნის შიგნით შეზღუდვა მნიშვნელოვანი პოლიტიკური და სოციალური გადაწყვეტილებაა. მიუხედავად იმისა, რომ ასეთი პრაქტიკა გვხვდება სხვა ქვეყნებშიც, იგი უშუალოდ შეეხება ათასობით ქართველ მოქალაქეს, რომლებიც საქართველოს საზღვრებს გარეთ ცხოვრობენ. ეს რეგულაცია აუცილებლად გამოიწვევს დისკუსიას საარჩევნო პროცესის ხელმისაწვდომობაზე, დიასპორის როლზე ქვეყნის პოლიტიკურ ცხოვრებაში და დემოკრატიული მონაწილეობის გაფართოების გზებზე. მოახლოებული არჩევნების კონტექსტში, აღნიშნული საკითხი სავარაუდოდ დარჩება საზოგადოებრივი განხილვისა და ინტერესის საგანი.
