საქართველოში სოციალურად დაუცველი მოქალაქეებისთვის განკუთვნილი დროებითი დასაქმების პროგრამა, რომელიც საზოგადოებაში „300 ლარიანის“ სახელით არის ცნობილი, 2026 წელს წყდება. აღნიშნული გადაწყვეტილება სახელმწიფო ბიუჯეტის პროექტში აისახა და მისი მიზეზად „მაღალი ეკონომიკური ზრდა“ და „სამუშაო ძალის დეფიციტი“ სახელდება. ამის ნაცვლად, მთავრობა გეგმავს ფოკუსირება მოახდინოს გადამზადების პროგრამებზე, რათა გაზარდოს მოქალაქეების ხელმისაწვდომობა კერძო სექტორში დასაქმების კუთხით.

პროგრამის მიზნები და შედეგები

პროგრამა 2022 წელს, მაშინდელი პრემიერ-მინისტრის, ირაკლი ღარიბაშვილის ინიციატივით დაიწყო და მისი მიზანი სოციალურად დაუცველი მოსახლეობის დროებით დასაქმება იყო. პროგრამის ფარგლებში, პიკის პერიოდში, დაახლოებით 40 000-მდე ადამიანი დასაქმდა და ბიუჯეტიდან 100 მილიონ დოლარზე მეტი დაიხარჯა. პროგრამა მიზნად ისახავდა სამუშაო ჩვევების გამომუშავებას და მოქალაქეების კერძო სექტორში დასაქმების სტიმულირებას.

თუმცა, კრიტიკოსების აზრით, პროგრამა უფრო პოლიტიკურ მიზნებს ემსახურებოდა, ვინაიდან სახელმწიფო, მმართველი პარტიის კონტროლის ქვეშ, რჩებოდა უკანასკნელი ინსტანციის დამსაქმებლად. ანა კვერნაძე, საჯარო პოლიტიკის კონსულტანტი, აღნიშნავს, რომ პროგრამა არსებითად ვერ უზრუნველყოფდა მდგრად დასაქმებას და უფრო სოციალურ დახმარებას წარმოადგენდა.

პერსპექტივები და გამოწვევები

მთავრობის გეგმით, შეწყვეტილი პროგრამის ნაცვლად, აქცენტი გადამზადების პროგრამებზე გაკეთდება. მიზანია, მოქალაქეებს განუვითარდეთ კერძო სექტორისთვის საჭირო უნარები და გაიზარდოს მათი კონკურენტუნარიანობა ბაზარზე. თუმცა, კრიტიკოსები ეჭვობენ, რომ გადამზადების პროგრამები საკმარისი არ იქნება რეალური დასაქმების პრობლემის მოსაგვარებლად, თუ არ შეიქმნება შესაბამისი სამუშაო ადგილები და არ გაუმჯობესდება ბიზნეს გარემო.

ამასთან, მნიშვნელოვანია, რომ გადამზადების პროგრამები იყოს ეფექტური და ორიენტირებული ბაზრის მოთხოვნებზე, რათა მოქალაქეებმა მიიღონ ის უნარები, რომლებიც რეალურად მოთხოვნადია დამსაქმებლების მხრიდან. წინააღმდეგ შემთხვევაში, პროგრამა შეიძლება ფორმალურ ხასიათს ატარებდეს და ვერ მიაღწიოს დასახულ მიზნებს.

სამომავლო გეგმები და რეკომენდაციები

სამომავლოდ, მნიშვნელოვანია, რომ მთავრობამ უზრუნველყოს გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებული სისტემა სოციალური დაცვისა და დასაქმების პროგრამების დაგეგმვისა და განხორციელებისთვის. აუცილებელია, მოხდეს პროგრამების ეფექტურობის რეგულარული შეფასება და საჭიროების შემთხვევაში, კორექტირება, რათა უზრუნველყოფილი იყოს მათი მაქსიმალური სარგებლიანობა მოქალაქეებისთვის.

გარდა ამისა, მნიშვნელოვანია, რომ მთავრობამ ითანამშრომლოს კერძო სექტორთან და არასამთავრობო ორგანიზაციებთან, რათა შეიქმნას უფრო ეფექტური და მდგრადი დასაქმების შესაძლებლობები სოციალურად დაუცველი მოსახლეობისთვის. მხოლოდ კომპლექსური მიდგომით არის შესაძლებელი რეალური ცვლილებების მიღწევა და მოქალაქეების ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესება.

მიუხედავად პროგრამის დასრულებისა, სახელმწიფომ უნდა გააგრძელოს ზრუნვა მოწყვლად ჯგუფებზე და უზრუნველყოს მათი მხარდაჭერა დასაქმების ხელშეწყობის სხვადასხვა ინიციატივების მეშვეობით. მთავარია, ფოკუსირება მოხდეს არა დროებით გადაწყვეტილებებზე, არამედ მდგრად და გრძელვადიან შედეგებზე, რაც უზრუნველყოფს მოქალაქეების ეკონომიკურ გაძლიერებას და საზოგადოებაში ინტეგრაციას.