2015 წლის 21 დეკემბერი განსაკუთრებული თარიღია კოსმოსური ინდუსტრიის ისტორიაში. ამ დღეს, ამერიკულმა კოსმოსურმა კომპანია SpaceX-მა, Falcon 9-ის განახლებული რაკეტის გამოყენებით, წარმატებით განახორციელა Orbcomm-2 მისიის ფარგლებში პირველი საფეხურის ვერტიკალური დაშვება დედამიწაზე. ეს მიღწევა უმნიშვნელოვანეს გარდატეხას ნიშნავდა რაკეტმშენებლობისა და კოსმოსური გაშვებების სფეროში, რადგან მან პრაქტიკულად დაამტკიცა მრავალჯერადი გამოყენების რაკეტების კონცეფციის სიცოცხლისუნარიანობა, რამაც სამუდამოდ შეცვალა ინდუსტრიის მომავალი და კოსმოსში წვდომის ეკონომიკა.
ისტორიული დაშვება: Falcon 9-ის ტრიუმფი
2015 წლის 21 დეკემბერს განხორციელებული გაშვება, რომლის ფარგლებშიც ატმოსფეროში Orbcomm-2 თანამგზავრები გაიგზავნა, თავისთავად რუტინული იყო, თუმცა მისი დასასრული ისტორიული გამოდგა. მას შემდეგ, რაც რაკეტის პირველმა საფეხურმა სამუშაო დაასრულა და ძირითადი ტვირთი ორბიტაზე გაიტანა, ის არ დაბრუნებულა ატმოსფეროში უკონტროლოდ დასაწვავად, არამედ მიმართულება აიღო ფლორიდის შტატში, ქეიპ კანავერალის საჰაერო ძალების ბაზაზე მდებარე სადესანტო ზონა 1-ისკენ. მიუხედავად რთული მანევრებისა, როგორიცაა ძრავების განმეორებითი ანთება და ზუსტი მართვა, რაკეტა წარმატებით დაეშვა ვერტიკალურად, სრულად დაუზიანებლად. ეს იყო პირველი წარმატებული ვერტიკალური დაშვება ორბიტალური კლასის რაკეტის პირველი საფეხურისთვის, რამაც დადასტურა SpaceX-ის ინჟინრების შეუპოვარი შრომისა და ინოვაციური მიდგომების შედეგი.
გზა წარმატებისკენ: წინარე გამოწვევები
SpaceX-ის ამ ტრიუმფს წინ უძღოდა არაერთი გამოწვევა და მტკივნეული წარუმატებლობა. 2015 წლის ივნისში, სულ რაღაც რამდენიმე თვით ადრე ისტორიულ დაშვებამდე, კომპანიამ განიცადა მნიშვნელოვანი მარცხი. Falcon 9-ის რაკეტა, რომელსაც NASA-სთვის CRS-7 ტვირთის მიწოდების მისია ევალებოდა საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე, გაშვებიდან რამდენიმე წუთში ატლანტის ოკეანის თავზე დაიშალა. ეს იყო Falcon 9-ის პირველი დაკარგვა ფრენის დროს, რამაც დიდი დარტყმა მიაყენა როგორც კომპანიას, ისე მის პარტნიორებს. ამ ინციდენტმა კიდევ ერთხელ შეახსენა ინდუსტრიას კოსმოსური ფრენის თანმხლები უდიდესი რისკები და სირთულეები. ამ წარუმატებლობის შემდეგ, დეკემბრის წარმატება კიდევ უფრო დიდი მონდომებისა და გაუმჯობესების შედეგი იყო, რაც ხაზს უსვამს კომპანიის უნარს, ისწავლოს შეცდომებზე და გააგრძელოს ინოვაციები.
ცვლილება კოსმოსურ ინდუსტრიაში: მრავალჯერადი გამოყენების რაკეტების ერა
Falcon 9-ის პირველი საფეხურის წარმატებულმა დაშვებამ რადიკალურად შეცვალა წარმოდგენები კოსმოსური გაშვებების ეკონომიკაზე. ტრადიციულად, რაკეტები ერთჯერადი გამოყენების იყო – მათი უმეტესი ნაწილი, განსაკუთრებით პირველი საფეხური, ატმოსფეროში იწვებოდა ან ოკეანეში ეცემოდა. ეს მეთოდი იწვევდა გაშვებების მაღალ ღირებულებას, რადგან ყოველი მისიისთვის საჭირო იყო სრულიად ახალი რაკეტის აგება. SpaceX-ის მიერ დანერგილმა მრავალჯერადი გამოყენების ტექნოლოგიამ კი პერსპექტივაში მოაქცია გაშვების ხარჯების მნიშვნელოვანი შემცირება. რაკეტის ძვირადღირებული ნაწილის, კერძოდ პირველი საფეხურის, აღდგენა და განმეორებითი გამოყენება ნიშნავდა, რომ კოსმოსური ტრანსპორტირება შეიძლება გამხდარიყო უფრო ხელმისაწვდომი, რაც გზას უხსნიდა ახალ შესაძლებლობებს თანამგზავრების გაშვებაში, კოსმოსურ ტურიზმსა და სხვა პროექტებში.
ინოვაციისა და შეუპოვრობის შედეგი
ისტორიული დაშვების მიღმა იდგა SpaceX-ის მიერ განხორციელებული მრავალწლიანი კვლევა, განვითარება და უამრავი საინჟინრო გამოწვევა. რაკეტის პირველი საფეხურის ზუსტი კონტროლი, მისი უკან დაბრუნება, ატმოსფეროში გავლა და საბოლოო ვერტიკალური დაშვება, მოითხოვდა უპრეცედენტო ტექნოლოგიურ მიღწევებს ძრავების მართვაში, ნავიგაციასა და სადესანტო მექანიზმებში. კომპანიის დამფუძნებელი, ილონ მასკი, თავიდანვე ხაზს უსვამდა მრავალჯერადი გამოყენების აუცილებლობას მარსზე ადამიანთა გაგზავნის გრძელვადიანი ხედვისთვის. 2015 წლის დეკემბრის მოვლენა გახდა ამ ხედვის პირველი ხელშესახები და უმნიშვნელოვანესი ნაბიჯი, რამაც დაარწმუნა სკეპტიკოსები, რომ მრავალჯერადი გამოყენების რაკეტები არა მხოლოდ შესაძლებელი, არამედ რეალურიც იყო.
მომავალი პერსპექტივები და გრძელვადიანი გავლენა
Falcon 9-ის პირველი საფეხურის წარმატებულმა დაშვებამ არა მხოლოდ SpaceX-ის ოპერაციები გარდაქმნა, არამედ სტიმული მისცა მთელ კოსმოსურ ინდუსტრიას, რათა დაეწყოთ რაკეტების მრავალჯერადი გამოყენების ტექნოლოგიების შესწავლა და განვითარება. ამ მოვლენამ კარი გაუღო კოსმოსური კვლევის ახალ ერას, სადაც გაშვების დაბალი ღირებულება ხელს შეუწყობს ინოვაციებს და გააადვილებს ადამიანის ყოფნას კოსმოსში. დღეს, მრავალი წლის შემდეგ, SpaceX რეგულარულად ახორციელებს რაკეტების დაშვებასა და განმეორებით გაშვებას, რაც ამტკიცებს 2015 წლის დეკემბრის მოვლენის ფუნდამენტურ მნიშვნელობას და მის გრძელვადიან გავლენას კოსმოსურ ინდუსტრიაზე.
