TBC Capital-ის მიერ გამოქვეყნებულმა საქართველოს მეცხოველეობისა და რძის სექტორის მიმოხილვამ ყურადღება გაამახვილა სექტორში არსებულ სტრუქტურულ დისბალანსზე, რომელიც სულ უფრო თვალსაჩინო ხდება. ანგარიშის თანახმად, მიუხედავად იმისა, რომ ადგილობრივი რძის წარმოება შედარებით სტაბილურ მაჩვენებლებს ინარჩუნებს, მას ზრდის მდგრადი ტენდენცია არ ახასიათებს. ამავე დროს, იმპორტირებული რძისა და რძის პროდუქტების მოცულობა მნიშვნელოვნად იზრდება, რაც ქართული ბაზრის იმპორტდამოკიდებულებას აძლიერებს.
ადგილობრივი წარმოების სტაგნაცია და იმპორტის მკვეთრი ზრდა
2019-2024 წლების პერიოდში საქართველოს რძის წარმოება სტაბილურ დონეს ინარჩუნებდა, ყოველწლიურად დაახლოებით 570 ათასი ტონის ფარგლებში მერყეობდა. ეს მოცულობა არსებითად არ გაზრდილა აღნიშნულ პერიოდში, რაც წარმოების სტაგნაციაზე მიუთითებს. ადგილობრივი რესურსების შეზღუდული ზრდის ფონზე, მოთხოვნის დაკმაყოფილება სულ უფრო მეტად ხდება იმპორტის ხარჯზე. TBC Capital-ის მონაცემებით, იმავე პერიოდში, რძის იმპორტი ჯამურად თითქმის 50%-ით გაიზარდა. ეს მოიცავს როგორც ნედლ რძეს, ისე მისგან მიღებულ პროდუქტებს, როგორიცაა რძის ფხვნილი, ყველი და კარაქი. იმპორტის ასეთი მაღალი მაჩვენებელი მიანიშნებს შიდა ბაზარზე არსებულ დეფიციტსა და ადგილობრივი წარმოების უუნარობაზე, სრულად დააკმაყოფილოს გაზრდილი მოთხოვნა.
მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვის შემცირება და პროდუქტიულობის დაბალი დონე
ანგარიში ხაზს უსვამს ორ ძირითად ფაქტორს, რომელიც ზღუდავს ადგილობრივი წარმოების ზრდას: მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვის რაოდენობის შემცირებას და ძროხების დაბალ პროდუქტიულობას. 2021 წლიდან პირუტყვის რაოდენობა თანმიმდევრულად მცირდება, რაც უშუალო გავლენას ახდენს ნედლი რძის მოცულობაზე. ამასთან ერთად, ქართული ძროხების პროდუქტიულობა კვლავ მნიშვნელოვნად ჩამორჩება ევროკავშირისა და რეგიონულ მაჩვენებლებს. ეს გულისხმობს, რომ ერთი სული პირუტყვი გაცილებით ნაკლებ რძეს იძლევა, ვიდრე განვითარებულ ქვეყნებსა და მეზობელ რეგიონებში. ორივე ეს ფაქტორი ერთობლივად ქმნის მნიშვნელოვან ბარიერს შიდა წარმოების გაფართოებისთვის და აძლიერებს იმპორტზე დამოკიდებულებას.
მზარდი მოთხოვნა იმპორტის ხარჯზე
საქართველოში რძისა და რძის პროდუქტებზე მოთხოვნა მუდმივად იზრდება, რაც, სავარაუდოდ, მოსახლეობის ზრდით, ურბანიზაციითა და მოხმარების კულტურის ცვლილებით არის განპირობებული. თუმცა, როგორც აღინიშნა, ადგილობრივი წარმოება ამ გაზრდილ მოთხოვნას ვეღარ აკმაყოფილებს. შედეგად, როგორც საბაზისო ნედლეულის – რძის, ისე უფრო მაღალი დამატებული ღირებულების მქონე რძის პროდუქტებზე (ყველი, კარაქი, რძის ფხვნილი) მზარდი მოთხოვნა სულ უფრო მეტად კმაყოფილდება იმპორტით. ეს ტენდენცია აჩვენებს, რომ სექტორი სტრუქტურული პრობლემების წინაშე დგას, რომელიც მოითხოვს კომპლექსურ მიდგომას მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად.
დასკვნა
TBC Capital-ის ანგარიში ცხადყოფს, რომ საქართველოს რძის სექტორი მნიშვნელოვანი გამოწვევების წინაშეა. ადგილობრივი წარმოების სტაგნაცია, პირუტყვის რაოდენობის შემცირება და პროდუქტიულობის დაბალი დონე ქმნის სტრუქტურულ დისბალანსს, რის შედეგადაც იმპორტზე დამოკიდებულება მუდმივად იზრდება. ეს ტენდენცია არა მხოლოდ ეკონომიკურ, არამედ შესაძლოა, სურსათის უსაფრთხოების კუთხითაც გარკვეულ რისკებს შეიცავდეს. სექტორის მდგრადი განვითარებისთვის, სავარაუდოდ, საჭირო იქნება მიზნობრივი ინვესტიციები და პოლიტიკური გადაწყვეტილებები, რომლებიც ხელს შეუწყობს ადგილობრივი წარმოების გაძლიერებას, პროდუქტიულობის გაზრდას და პირუტყვის რაოდენობის აღდგენას.
