მმართველი პარტია „ქართული ოცნება“ აქტიურად ავრცელებს ინფორმაციას უმაღლესი განათლების დაფინანსების ახალი მოდელის შესახებ, რომელიც 2026 წლიდან ამოქმედდება. ცვლილების მიხედვით, სახელმწიფო სრულად დააფინანსებს ყველა სტუდენტის სწავლას, რომელიც საჯარო უნივერსიტეტში ჩაირიცხება. მმართველმა პარტიამ ბიძინა ივანიშვილის ფოტოსურათით სოციალურ ქსელში გამოაქვეყნა პოსტერი, სადაც ნათქვამია, რომ „ქართული ოცნება“ არის პირველი მთავრობა საქართველოს ისტორიაში, რომელმაც უმაღლესი განათლება უფასო გახადა. ინიციატივას საზოგადოებაში არაერთგვაროვანი გამოხმაურება მოჰყვა. ზოგიერთი მიიჩნევს, რომ ეს ხელს შეუწყობს განათლების ხელმისაწვდომობას, ზოგი კი შიშობს, რომ შესაძლოა, ხარისხის გაუარესება გამოიწვიოს.
არსებული მოდელი და დაგეგმილი ცვლილებები
დღეს მოქმედი ვაუჩერული სისტემის მიხედვით, სახელმწიფო თანხები სტუდენტებს მიჰყვებათ. ეს იმას ნიშნავს, რომ სახელმწიფო გრანტები ნაწილდება ერთიანი ეროვნული გამოცდების შედეგების მიხედვით და სტუდენტს შეუძლია, თავად აირჩიოს, რომელ უმაღლეს სასწავლებელში ისწავლოს, იქნება ეს საჯარო თუ კერძო. აღნიშნული მოდელი 2000-იანი წლების დასაწყისში შემოიღეს. 2026 წლიდან დაგეგმილი ცვლილების მიხედვით კი, სახელმწიფო სრულად დაფარავს საჯარო უნივერსიტეტებში ჩარიცხული ყველა სტუდენტის სწავლის საფასურს, რაც ავტომატურად ნიშნავს, რომ საჯარო უნივერსიტეტები სახელმწიფო დაფინანსებას პირდაპირ მიიღებენ სტუდენტების რაოდენობის მიხედვით.
რეფორმის შესაძლო შედეგები
მთავრობის ინიციატივას დადებითი და უარყოფითი მხარეები აქვს. ერთი მხრივ, მოსალოდნელია, რომ უმაღლესი განათლება უფრო ხელმისაწვდომი გახდება დაბალი შემოსავლის მქონე ოჯახებისთვის, რაც გაზრდის სტუდენტების რაოდენობას საჯარო უნივერსიტეტებში. მეორე მხრივ, არსებობს რისკი, რომ დაფინანსების ახალმა მოდელმა უარყოფითად იმოქმედოს განათლების ხარისხზე. თუ უნივერსიტეტების დაფინანსება მხოლოდ სტუდენტების რაოდენობაზე იქნება დამოკიდებული, შესაძლოა, უნივერსიტეტებმა ხარისხის გაუმჯობესებაზე ნაკლები ყურადღება გაამახვილონ.
კრიტიკა და ალტერნატიული მოსაზრებები
განათლების ექსპერტები გამოთქვამენ შიშს, რომ ახალი მოდელი შესაძლოა, კერძო უნივერსიტეტებისთვის არახელსაყრელი აღმოჩნდეს, რადგან სტუდენტების ნაწილი საჯარო უნივერსიტეტებში გადავა, სადაც სწავლა უფასო იქნება. ასევე, კრიტიკოსები აღნიშნავენ, რომ რეფორმის განხორციელებამდე აუცილებელია საფუძვლიანი ანალიზის ჩატარება და ყველა შესაძლო რისკის გათვალისწინება. მნიშვნელოვანია, რომ მთავრობამ უზრუნველყოს განათლების ხარისხის კონტროლი და დაფინანსების მექანიზმები ისე დახვეწოს, რომ უნივერსიტეტებს განვითარების სტიმული არ დაეკარგოთ.
მომავალი პერსპექტივები
ჯერჯერობით უცნობია, კონკრეტულად რა მექანიზმებს გამოიყენებს მთავრობა განათლების ხარისხის გასაკონტროლებლად და როგორ მოხდება უნივერსიტეტების დაფინანსება ხარისხის მაჩვენებლების გათვალისწინებით. მნიშვნელოვანია, რომ რეფორმის განხორციელების პროცესში ჩართული იყვნენ განათლების ექსპერტები, სტუდენტები და უნივერსიტეტების წარმომადგენლები, რათა უზრუნველყოფილ იქნას გამჭვირვალე და ეფექტური გადაწყვეტილებების მიღება. საბოლოო ჯამში, რეფორმის წარმატება დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად შეძლებს მთავრობა განათლების ხელმისაწვდომობის გაზრდასა და ხარისხის შენარჩუნებას შორის ბალანსის დაცვას.
