2025 წლის ბოლო ციური სანახაობა, ურსიდების მეტეორული ნაკადი, დამკვირვებლების ყურადღებას მიიპყრობს დეკემბრის მესამე კვირას, დაახლოებით 20 დეკემბერს. ეს მოვლენა გამორჩეულია იმით, რომ იგი ემთხვევა ზამთრის მზებუდობასა და ახალი მთვარის ფაზას, რაც ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს მაცხოვრებლებს შეუქმნის ოპტიმალურ პირობებს ამ ნაკლებად ცნობილ, თუმცა მომხიბვლელ მეტეორულ ნაკადზე დასაკვირვებლად. ჩვეულებრივ, ურსიდები სხვა, უფრო კაშკაშა მეტეორული წვიმების ფონზე ნაკლებად შესამჩნევია, მაგრამ 2025 წლის ეს უნიკალური ასტრონომიული დამთხვევა შესაძლოა მათ განსაკუთრებულ ხილვადობას მიანიჭებს.
ურსიდების მეტეორული ნაკადი: წარმოშობა და მახასიათებლები
ურსიდების მეტეორული ნაკადი, რომლის სახელიც თანავარსკვლავედ ურსა მინორიდან (პატარა დათვი) მომდინარეობს, ყოველწლიურად დეკემბრის შუა რიცხვებიდან ბოლომდე აქტიურდება. ამ ნაკადის წარმომშობელი სხეული არის კომეტა 8P/ტატლი. დედამიწა ამ კომეტის მტვრის კვალს კვეთს, რის შედეგადაც ატმოსფეროში შემოსული მცირე ნაწილაკები წამიერად კაშკაშებენ და ქმნიან მეტეორებს, რომლებსაც ხალხში „ვარსკვლავთცვენას“ უწოდებენ. ურსიდები, როგორც წესი, არ არის ისეთი ინტენსიური, როგორც პერსეიდები ან გემინიდები. მისი ზენიტალური საათობრივი სიჩქარე (ZHR), ანუ საათში ხილული მეტეორების რაოდენობა ოპტიმალურ პირობებში, ხშირად 5-დან 10-მდე მერყეობს. თუმცა, ზოგიერთ წელს დაფიქსირებულა აქტივობის მოკლე, მოულოდნელი ზრდა, როდესაც საათში 30-მდე მეტეორიც კი იყო ხილული.
ზამთრის მზებუდობისა და ახალი მთვარის მნიშვნელობა
2025 წლის 20 დეკემბერს ურსიდების პიკი ემთხვევა ორ მნიშვნელოვან ციურ მოვლენას: ზამთრის მზებუდობას და ახალ მთვარეს. ზამთრის მზებუდობა ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში აღნიშნავს წლის უგრძელეს ღამეს, რაც დამკვირვებლებს მეტ დროს აძლევს ცაზე დასაკვირვებლად. ეს ფაქტორი თავისთავად ზრდის მეტეორების დაფიქსირების შანსს. კიდევ უფრო მნიშვნელოვანია ახალი მთვარის ფაზა. ახალი მთვარის დროს მთვარე თითქმის არ ანათებს დედამიწისკენ, რაც უზრუნველყოფს ცის მაქსიმალურ სიბნელეს. მთვარის ნათების არარსებობა გადამწყვეტია მეტეორული ნაკადებზე დაკვირვებისთვის, რადგან ის საშუალებას აძლევს თვალს, სრულად შეეგუოს სიბნელეს და დაინახოს ყველაზე მკრთალი მეტეორებიც კი. ეს კომბინაცია – უგრძელესი ღამე და უკუნეთი სიბნელე – ურსიდების ხილვადობას უპრეცედენტოდ გააუმჯობესებს.
მეტეორებზე დაკვირვების რეკომენდაციები
ურსიდების მეტეორულ ნაკადზე წარმატებით დასაკვირვებლად რამდენიმე ძირითადი რეკომენდაცია არსებობს. პირველ რიგში, აუცილებელია იპოვოთ ადგილი ქალაქის განათებისგან მოშორებით, სადაც ცის დაბინძურება მინიმალურია. რაც უფრო ბნელია გარემო, მით მეტი მეტეორის დანახვას შეძლებთ. რადიანტი, ანუ წერტილი, საიდანაც მეტეორები, როგორც ჩანს, მოდიან, არის თანავარსკვლავედ ურსა მინორში, პოლარული ვარსკვლავის მახლობლად. თუმცა, მეტეორების დასანახად არ არის საჭირო პირდაპირ რადიანტს უყუროთ; უმჯობესია ცის ფართო ხედი გქონდეთ. დამკვირვებლებმა უნდა მოამზადონ კომფორტული სკამები ან საბნები, რადგან დაკვირვება შეიძლება რამდენიმე საათს გაგრძელდეს. თვალებს სიბნელესთან შეგუებისთვის დაახლოებით 20-30 წუთი სჭირდება, ამიტომ მოთმინება გადამწყვეტია. ტელესკოპი ან ბინოკლი არ არის საჭირო მეტეორების სანახავად, რადგან ისინი ფართო არეალში ჩნდებიან.
ურსიდების ადგილი ციურ კალენდარში
ურსიდები, მიუხედავად იმისა, რომ ნაკლებად ცნობილია, მნიშვნელოვან ადგილს იკავებს წლის ასტრონომიულ კალენდარში. იგი არის წლის ბოლო მეტეორული ნაკადი, რომელიც ასრულებს წლიურ ციკლს, სანამ ახალი წელი ახალ ციურ მოვლენებს მოიტანს. მისი სტაბილური, თუმცა ზომიერი აქტივობა ყოველწლიურად შეახსენებს დამკვირვებლებს კომეტების უხილავ მემკვიდრეობას, რომლებიც დედამიწის ორბიტას კვეთენ. ეს ნაკადი განსაკუთრებულ ინტერესს იწვევს ასტრონომიის მოყვარულთათვის, რომლებსაც სურთ დაინახონ მეტეორული წვიმების ყველა ძირითადი წარმომადგენელი, თუნდაც ნაკლებად ინტენსიური.
2025 წლის 20 დეკემბერი ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში ცის მოყვარულთათვის გამორჩეული ღამე იქნება. ურსიდების მეტეორული ნაკადის პიკი, რომელიც ემთხვევა წლის უგრძელეს ღამეს და ახალ მთვარეს, უზრუნველყოფს იშვიათ შესაძლებლობას, დავაკვირდეთ ამ მშვიდ, მაგრამ მომხიბვლელ ციურ სანახაობას მაქსიმალური სიცხადით. ეს დამთხვევა არა მხოლოდ ამაღლებს ურსიდების ხილვადობას, არამედ კიდევ ერთხელ შეგვახსენებს კოსმოსის საოცრებებს, რომლებიც მუდმივად ვითარდება ჩვენს თავზე. მოემზადეთ და ისიამოვნეთ ამ ჯადოსნური ციური მოვლენით.
