2025 წლის 23 დეკემბერს, ამერიკის შეერთებული შტატების უზენაესმა სასამართლომ უარყო პრეზიდენტ ტრამპის მოთხოვნა, დროებით აღედგინა მისი უფლებამოსილება, გაეგზავნა ეროვნული გვარდიის ჯარები ილინოისის შტატში, გუბერნატორის აშკარა წინააღმდეგობის მიუხედავად. სასამართლოს ეს გადაწყვეტილება, რომელიც „გადაუდებელი საქმეების კალენდრის“ ფარგლებში იქნა მიღებული, ხაზს უსვამს ფედერალურსა და შტატის ხელისუფლებას შორის ძალაუფლების ბალანსის სირთულეს და წარმოადგენს იშვიათ შემთხვევას, როდესაც კონსერვატიული უზენაესი სასამართლო პრეზიდენტ ტრამპის წინააღმდეგ გამოვიდა.
პრეზიდენტის არგუმენტები და მისი უარყოფა
ტრამპის ადმინისტრაცია ამტკიცებდა, რომ ეროვნული გვარდიის ფედარალიზაცია აუცილებელი იყო იმისათვის, რათა შეჩერებულიყო, პრეზიდენტის განცხადებით, „შეუპოვარი ძალადობა“ საიმიგრაციო და საბაჟო აღსრულების (ICE) აგენტების წინააღმდეგ ჩიკაგოს რეგიონში მდებარე დაკავების ობიექტებთან. პრეზიდენტი აცხადებდა, რომ ჩიკაგოს არეალში მიმდინარე საპროტესტო აქციები წარმოადგენდა „ამბოხს ან ამბოხის საფრთხეს“ შეერთებული შტატების მთავრობის წინააღმდეგ, რაც მას, როგორც პრეზიდენტს, აძლევდა უფლებას, აღეკვეთა ასეთი ქმედებები.
თუმცა, ორმა ქვედა ინსტანციის სასამართლომ არ დააკმაყოფილა ტრამპის არგუმენტი იმის შესახებ, რომ საპროტესტო აქციები ნამდვილად წარმოადგენდა „ამბოხს“. სასამართლოებმა, სავარაუდოდ, მიიჩნიეს, რომ არსებული ვითარება არ აკმაყოფილებდა ფედერალური ჩარევის იმ მკაცრ კრიტერიუმებს, რაც გათვალისწინებულია კანონმდებლობით შტატის სუვერენიტეტში აღმასრულებელი ხელისუფლების ჩარევისთვის. ეს გადაწყვეტილებები ასახავს იურიდიული სისტემის სიფრთხილეს, როდესაც საქმე ეხება პრეზიდენტის უფლებამოსილებას, გამოიყენოს სამხედრო ძალა შტატის საზღვრებში გუბერნატორის თანხმობის გარეშე.
ეროვნული გვარდიის სტატუსი და ფედერალიზაციის საკითხი
ეროვნული გვარდია უნიკალური ორგანიზაციაა აშშ-ის თავდაცვის სისტემაში, რადგან ის ორმაგ როლს ასრულებს. მშვიდობიანობის დროს, გვარდია შტატის კონტროლის ქვეშაა და მას ილინოისის გუბერნატორი განკარგავს. მისი ძირითადი ფუნქციები მოიცავს საგანგებო სიტუაციებზე რეაგირებას, სტიქიური უბედურებების დროს დახმარებას და კანონისა და წესრიგის დაცვას შტატის შიგნით.
ფედერალიზაციის შემთხვევაში, ეროვნული გვარდიის ნაწილები ან მთლიანი შემადგენლობა გადადის პრეზიდენტის უშუალო მეთაურობაში და მოქმედებს როგორც შეერთებული შტატების შეიარაღებული ძალების ნაწილი. ეს პროცესი, როგორც წესი, გამოიყენება ეროვნული უსაფრთხოების, საზღვრის დაცვის ან მასშტაბური შიდა არეულობის დროს, რომელიც სცილდება შტატის შესაძლებლობებს. პრეზიდენტ ტრამპის მცდელობა, ფედერალიზაცია მოეხდინა გვარდიის ძალების ილინოისში, იყო პირდაპირი გამოწვევა გუბერნატორის უფლებამოსილებისთვის და შტატის ავტონომიისთვის, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც გუბერნატორი აპროტესტებდა ასეთ ჩარევას.
სასამართლოების გადაწყვეტილების მნიშვნელობა
უზენაესი სასამართლოს მიერ საჩივრის არდაკმაყოფილება, განსაკუთრებით „გადაუდებელი საქმეების კალენდრის“ ფარგლებში, ხაზს უსვამს რამდენიმე მნიშვნელოვან ასპექტს. „გადაუდებელი საქმეები“ არის შემთხვევები, რომლებიც სასწრაფოდ განიხილება და მოითხოვს სასწრაფო გადაწყვეტილებას. ასეთ შემთხვევებში სასამართლო, როგორც წესი, არ იღრმავდება საქმის არსში დეტალური ზეპირი მოსმენების გარეშე, არამედ აფასებს არსებულ სიტუაციას და ქვედა სასამართლოების დასკვნების მყარობას.
ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, უზენაესმა სასამართლომ, ფაქტობრივად, დაადასტურა ქვედა ინსტანციის სასამართლოების გადაწყვეტილება, რომ პრეზიდენტის პრეტენზია „ამბოხის ან ამბოხის საფრთხის“ შესახებ არ იყო საკმარისად დასაბუთებული, რათა გაემართლებინა ეროვნული გვარდიის ფედარალიზაცია გუბერნატორის თანხმობის გარეშე. ეს გადაწყვეტილება ადასტურებს შტატების გუბერნატორების უფლებამოსილებას, შეინარჩუნონ კონტროლი საკუთარ ეროვნულ გვარდიაზე შტატის შიგნით, სანამ არ მოხდება გარკვეული, უმძიმესი კრიტერიუმების დაკმაყოფილება, რომლებიც ფედერალურ ჩარევას გაამართლებს.
სამართლებრივი და პოლიტიკური შედეგები
ეს გადაწყვეტილება მნიშვნელოვან პრეცედენტს ქმნის აღმასრულებელი ხელისუფლების უფლებამოსილების საზღვრების თვალსაზრისით, შიდა უსაფრთხოების საკითხებში ჩარევისას. ის ხელს უწყობს ფედერალიზმის პრინციპების განმტკიცებას, რაც გულისხმობს ძალაუფლების გადანაწილებას ფედერალურ მთავრობასა და შტატებს შორის. ამასთან, ის აჩვენებს სასამართლო სისტემის როლს, როგორც ბალანსის შემნარჩუნებელს, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც აღმასრულებელი ხელისუფლება ცდილობს გამოიყენოს უჩვეულო ან გაფართოებული უფლებამოსილებები.
ამ გადაწყვეტილებამ, შესაძლოა, მომავალში გავლენა იქონიოს მსგავს დავებზე, სადაც პრეზიდენტებს მოუწევთ უფრო მკაცრი სტანდარტების დაკმაყოფილება ეროვნული გვარდიის ფედერალიზაციის გასამართლებლად, თუკი გუბერნატორი არ თანამშრომლობს. ეს კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ შეერთებული შტატების კონსტიტუციური სტრუქტურა იცავს შტატების სუვერენიტეტს და ზღუდავს ფედერალური ხელისუფლების ძალაუფლებას, თუნდაც ეროვნული უსაფრთხოების სახელით მოქმედებისას. უზენაესი სასამართლოს ეს ნაბიჯი შეიძლება აღიქმებოდეს როგორც შეხსენება, რომ კონსტიტუციური წესრიგი დგას პოლიტიკურ მიზნულობაზე მაღლა.
